Balitaw

LUIS:
Kining akong paghigugma
Sa bukog, Inday, mikagit
Kong hinog ka pa lang sab-a
Lamyon ko hangtod ang panit.

PINAY:
Dili ako, Luis, motu-o
Nianang imong mga sulti
Pila na kaha ka babaye
Ang imo nianang gitunto?

LUIS:
Kining akong pagtindog
Ako na nga ginatukib
Ingon sa balay gitukod
Giuna ko ang paglatid.

PINAY:
Ang imong mga tuyo
Daan ko nang hingsayran
Wala pa gani ikaw manghangyo
Ako na ikaw gibalibaran.

LUIS:
Human ko na baya latiri
Gikutkot ko na ang yuta
Gipatindog ko na ang haligi
Gisunod ko ang mga damba.

PINAY:
Ako na kanimong gisulti
Nga dili na ikaw magbudlay
Ibta kanang imong haligi
Kay dili gayod ako muangay.

LUIS:
Ako inday ang nagabalay
Usa ra ang akong haligi
Pagbutang sa abay-abay
Gidungan ko ang kaballete
Pagbutang sa kaballete
Dungan ang mga pagbo
Maoy lig-ong espiki
Ang tagkos ug mga tarugo.

PINAY:
Ako gani magsulti
Wala ing balikbalik
Kanang imong haligi
Kaanugon lamang kausik
Kaballete ug mga pagbo
Kon muabot na ang bagyo
Walay manghisalin
Lulugtion tanan sa hangin.

LUIS:
Kutob ko ikaw makita
Sa usa ka pagpamilok
Ingon ako sa gipahigda
Sa maidlot nga mga tunok.

PINAY:
Kutob ko usab ikaw makita
Dako kong paghitingala
Anaa pa gani ang gatas sa baba
Namulong kana bahin sa gugma.

LUIS:
Sa gamay ka pang bata
Daan ko na ikawng ginapalandong
Karon ikaw nga dako na
Dili ba ako Inday makasilong?

PINAY:
Sa gamay pa akong bata
Daan ko na nga gipamulong
Nga kong ako madako na
Sa sulti dili ako palimbong.

LUIS:
Kanang sudlay mong sisik
Sa buhok nagatugabong
Ingon sa gugmang naglabtik
Sa dughan nagapanghagbong.

PINAY:
Kining sudlay kong sisik
Timaan kini sa katarong
Nga sa sulting palabtik
Dili kini palimbong.

LUIS:
Unsay bulong sa mingaw
Sa paglakat walay makuha
Gitinguha ko sa adlaw-adlaw
Ang pagpaagay sa mga luha?

PINAY:
Adunay tambal sa mingaw
Mao ang humay ug saging
Ayaw katulog maadlaw
Pagdaro ug pagkaingin.

********

LUIS:
Lipaya ang akong kamingaw
Utang kong buot kanimo
Baslan ko ikaw sa ulahing adlaw
Kay ako magasilbi kanimo.

PINAY:
Dili ako mao ang makaglipay
Nianang imong mga kamingaw
Pamiling sa laing Inday
Nga sa tinguha mo makatagbaw.

LUIS:
Ay, gipanilungan ko man gani
Ang kahoy nga walay dahon
Ikaw pa ba kaha ang dili
Gitan-aw ko nga may makaon?

PINAY:
Ako Luis ingon sa lagtang
Nga imo karon gipanilungan
Dili makatambal sa gutom
Kay makalanag pagakaunon.

LUIS:
Maayo ikaw, Inday, kay lipay
Ako tugob sa mga kasakit
Ingon ako sa ginabitay
Sa tungatunga sa mga langit.

PINAY:
Ang kalipay atua sa langit
Wala na dinhi sa Kalibutan
Ang sa yuta pulos kasakit
Wala nay sarang kalipayan.

LUIS:
Inday, ang imong pagdili
Daan ko na nga nasabut
Kong duna pa akoy bahandi
Tingali ikaw mubuot.

PINAY:
Ako nganing gidili
Ang anak sa mga Hari
Ikaw pa ba ang dili
Gitan-aw ko walay bahandi?

LUIS:
Kanang imong kagahi
Gidutlan sa dakong kahumok
Gani ang lubas tabigi
Gilagbasan sa isdang tamilok.

PINAY:
Antusa ang imong palad
Ayaw kasakit sa pamalibad
Kay bisan unsaon sa pagpaagi
Palad ko gayud nagamasuki.

LUIS:
Ikaw ba ang kahoy nga miyapi
Nga miturok sa luyong tampi
Pagbantay kay hikankanan ka
Ning tubig nga nagaagi.

PINAY:
Kini, Iti, nga kahuya
Dili madali pagkatumba
Kay wala pa gani ang hangin
Nasuko na nanuwaysuway.

LUIS:
Bisan adto ka sa langit
Kaanyag nga walay sanglit
Kong ako ang magasangpit
Mukanaog ka gayod sa pilit.

PINAY:
Kung akoy adto sa langit
Lalake ka nga lumayan
Ayaw pagbudlay pagsangpit
Kay sa linti ko ikaw pakanaugan.

LUIS:
Pusta ako, Inday, limisa
Sa binukalan mong kandungga
Kong si Nanay mo mangutana
Ingna pinili nga bunga.

PINAY:
Kong ikaw, Luis, mangasawa
Si Tatay ug si Nanay maoy sultihi
Kay kinsa bay musaka sa kahoy
Nga sa punoan dili muagi?

LUIS:
Matuod ikaw mao ang bulak
Sa usa ka maambong nga kahoy
Dili ko muagi sa punoan
Kong dili hagdanan sa imong kalooy.

PINAY:
Kong buot ka, Luis, mangasawa
Atuay katunggan daruha
Dili ka gani makadaro
Si Inday dili maimo.

LUIS:
Kinsa bay imong hindunggan
Nga pagadarohon ang katonggan
Dili ba kita higaba-an
Kumbinto kana sa tambasakan?

PINAY:
Kong buot ka, Luis, mangasawa
balay namo ayuha
Ang salog niya nga bahi
Alisdi sa pulos sapi.

LUIS:
Hulata sa dili madugay
Kay mudangat ako sa inyong balay
Ang salog ninyong bahi
Alisdan ko ug pisos kahati.

PINAY:
Kong buot ka, Luis, mangasawa
Atuay balay namo ayuha
Ayaw pag-atupi sa nipa
Atupi sa pulos tisa.

LUIS:
Unsaon mo, Inday, ang tisa
Halayo kadtong Manila
Maayo na lamang ang nipa
Kay ania ra sa atong yuta.

PINAY:
Kong buot ka, Luis, mangasawa
Atuay balay namo ayuha
Ang atup niya anahaw
Alisdi sa pako ug langaw.

LUIS:
Magaunsa kita sa langaw
Madugay pagatigumon
Maayo na lamang ang anahaw
Kay ania ra sa atong libon.

PINAY:
Kong buot ka mangasawa
Atuay lasang daruha
Ang kabatu-an ug kabatangan
Imong pagahinlu-an.

LUIS:
Kanang tanan nga gisugo mo
Sa madali akong tumanon
Maoy mahimong daro ang baboy
Ang amo maoy magkupot sa liboy.

PINAY:
Kong buot ka, Luis, mangasawa
Atuay balay namo ayuha
Ayaw salugi sa anibong
Salugi sa pulos dagom.

LUIS:
Giunsa mo paghunahuna
Pagasalugan man nimo ug dagom
Kon duna na kitay mga bata
Dili ba mahatuyom?

***********

PINAY:
Ayaw, Iti, ikasakit
Kining pamalibad kong himpit
Dili pa kaha buot ang langit
Kitang duha magakadait.

LUIS:
Ang pamalibad mong himpit
Imo lamang kanang binu-utbuot
Sak-on ko ang mga langit
Kay adto ako makigsabot.

PINAY:
Ayaw, Luis, kahiubos
Sa pamalibad kong bug-os
Dili ta palad ug signos
Fortuna ta nagakabalios.

LUIS:
Unsaon ko sa pag-hiubos
Sa imo, Inday, nga pagpamalibad
Nga dugay ko na ikaw gigapos
Sa gugmang dili mabadbad.

PINAY:
Kasingkasing ko nga madasig
Tabangi ako sa pagpamalibad
Aniay lalaking buot mulupig
Kanako buot mubihag.

LUIS:
Bisan unsaon mo sa pagpamalibad
Niining gugma kong matuod
Dili na ikaw makabadbad
Kay maayo nga pagkalangbud.

PINAY:
Oh! Daw tubig kang matin-aw
Nga gibunyag ning kasingkasing
Niining dughang mamingaw
Nanaha ka ug nanalingsing.

LUIS:
Pagkamaayo sa imong gawi
Wala akoy takos ibalos
Ania ang kalag ko ug kinabuhi
Kanimo akong itapus.

PINAY:
Kong mga bayhon pa lamang
Dili ako kanimo mag apas
Ugaling kay kagawi-an
Iunong ko kanimo kalag ug lawas.

(Kinuha sa Sugbuanong Balak: Hangtod sa 1940, Cebu, 1988)