natakdan

sa likod sa sakyanan
niadtong hapona
ang bata naghinuktok
layo ang tinan-awan
unya ikaw nga nagmaneho
sa imong sakyanan nga
nagsunod sa iyang gisakyan
natakdan.

moingon ka
wa jud kang katilaw
sa tinood nga gugma

minyo ka naman unta

makaingon ko
nga dili tanang kaminyoon
namugna sa tinood
nga gugma

dunay nahinaykan lang

kay ang tinood nga gugma
sahay, sayod ka, 
atua man sa gawas sa
kaminyoon

dunay dili gani bunga sa kabatan-on

dunay nahinog
tagad nalata apan
wala gayod
makaon....

handom

ambot ngano
nga kon hayag ra ang adlaw
bation ka man usab
ug kalaay

mahandom dayon ang
kagabhion kansang kangitngit
naghatag ug kahinam
sa mamahimong mahitabo
unya kanato

basa sa singot ang sapot
nga gihubo
init kaayo ang lawas nga
gidan-agan sa buwan
nga nanilip diha
sa abre nga bentana

wala na ang kahadlok kay wala na man usab ang bisag unsang pagbati.

dili kataw-anan 
hunahunaon nga
mahimong ang iyang
lungon gihimo gikan
sa ginabas nga punoan
sa lubi, 
kon matusok man 
ugaling ang iyang
panit sa talinis nga
grano niini,
wala na ang kahadlok
kay wala na man
usab ang bisag unsang
pagbati. 

dili kataw-anan
ang iyang pagkakuripot

(sa tinood lang

gikasilagan ko kini

unya ang iyang

kamatayon

dili igong bayad

sa dugay nga

panahon natong

pag-antos)

wala man goy pulos ang patay.

ang karaang
gana sa pagtukod
ug balay
wala na.

ang pagtigom
isip usa ka bertud
dili na bertud.

gihimamat na nato
ang kahakog
ug ang kahalab.

gilamano na nato
ang pagkinaugalingon.

tsk tsk, ingon ka
dili maayo nga
padayonon.

gihungihong nga
ang nawong sa ugma
mas laksot
pas sulat nga imong
gikumot.

sakit man god.
hapdos pa gani.
ang mga letra.

karon putol ka nga
pako sa
alibangbang.
nahisugamak sa
hangin.

ang patay nga lawas
dili na gani
kinahanglan pang
ilubong.

wala man goy
pulos ang patay.
wala na poy
katarungan nga
ang kasakit
mangitag 
katarungan.

abi natog walay mga sala.

sa pagbasa sa akong gisulat
makatingala, nganong morag
wala na ako makaila sa akong
kaugalingon, 

lahi man ang nahisulat na sa
akong unta isulat pa. 

ang akong nahimamat gahapon
wala na sab makaila kanako.
ako sab nakaingon, kinsa man
kini siya.

apan sa kataposan anaa ang
wala na pagpangambat  kana
sa panahon nga makaingon ka
sama sa giingon mo kanako,

ang moabot moabot, ang milabay
milabay, unya sa atong paglakat
paingon didto, wala nay manumbaling
apil ka, ang tumong man god mao
man ang unahan, unya haskang layoa
pa gayod.

wala gani kay makita nga timailhan
kon unsa ang tua sa layo kaayo.
kon mabati mo ang bugnaw nga hangin
dili buot ipasabot nga bugnaw kadtong
lugara. 

aduna man goy mga kalag nga atong
gituhoan nga nakapuyo sa atong mga langob
unya wala nay ganang mobalik.

naglirawliraw ang atong mga utok.
abi natog walay mga sala.

asa mo man usab ibutang nga mga guba ug ang mga ginub-an?

gusto na unta niyang
putlon ang haligi sa
balay
apan looy man usab
ang mga tungaw
sa silong sa
balay
basin ug pagkaugma
maulanan kini
ug mamatay.

gusto na unta niyang
tangtangon ang
bentana
apan looy man usab
ang bata nga
sa matag hapon
nanampiling didtong
dapita...

gusto na unta niyang
gub-on ang atop
ang tanantanan
apan asa man usab
siya paingon human
niini?

dako ug lapad ang
kalooy 
daghan kaayo kinig
mga ginsakpan.

sakto ka 
ang pagguba sayon
lamang
apan ang pagbalik 
niini
mao ang mas
lisod,

labi na ug ikaw na
lamang
ang magtikawtikaw
sa imong
gamay kaayo nga
kalibotan.

asa mo man usab
ibutang nga mga
guba 
ug ang mga
ginub-an?

pangutana sa usa ka nagbasa

makaingon ka
wa ko magdahom niining
tawhana

nganong napuno man
sa uwat ang iyang likod?
gatakuban ba diay
ang mga pahiyom?

kadaghan ba diay sa
iyang mga samad 
kaniadto?

makaingon ang babayeng
namaligya ug unod,
"makalolooy diay siya,
walay mihikap sa iyang
kiting"

ang mga katuigan
napuros samad sulod
sa tinae sa tiyan.

makasyagit ba diay
ang inunlan?
makapangayo ba 
diayg tabang ang
libro?

unsa bay pulos kon
manugilon ka nga
dili ka malipayon?

kay ngano ikaw nga
nagbasa, malipayon ba
usab?

dapit sa tunaan sa mga kabaw

sa akong
adlaw karon
miabot ang
pagkaanad.

ang sakit kaniadto
dili na sakit.
kon ako maulaw
pa kaniadto nga
hugaw ang 
hagdanan, karon
ako na mismo
ang nakat-on
sa paghugawhugaw
niini.

gani wala nay
baho ang mga
iti sa manok
nga mitapot didto
sa mga pugaran
nga ilang gibyaan.

ang akong damgo
nga ikaw unta
makat-on sa akong
kalimpyo
wala na.

ang akong gustong
usbon dili na
mahimo.

karong gabii
kon moulan man
ako ang una nimong
makita nga maghubo
unya silong sa
dakong atop sa
kagabhion
ako maligo
dayon magdagan
dagan

sa unahan kon
kapoyan na ako
mabati mo ang
akong awit gikan
sa tanan nakong
mga pangagho.

nakaamgo na 
ako sa akong
mga sayop nga
pagtoo.

ang akong mga
pagtoon
walay hinungdan.

lami man diay
ang bation
kon sama sa mga
bata
maglapoklapok
kitang duha
dapit sa tunaan
sa mga kabaw

damgo lamang sa usa ka umang

ang atong mga tunob
tabonan ta. Bisan pag
mosaad ang mga balod
sa dagat, unhan ta kini
basin makalimtan niya
nga usahay dunay
gugmang tiunay nga
mas maayong papason
kaysa himoag
bato nga rebulto.

Ang mga adlaw
wala magpaabot.
Nagpunay kinig
dapit sa hangin,

'hapuhapa ang mga
balas, 
aron mapalid ang
tanang bug-at
nga kaguol"

ah, ang kalipay
damgo lamang 
sa usa ka umang.

sa dihang

sa dihang
mikalit ug pangabuak ang
mga bitoon
sa akong langit
wala ko kini
gikagul-i
hinonoa
nabwagsa ang
mga dyamante
sa akong tiilan.

nega

ginunsa mo
ba pagawas
gikan ning
langob sa
mga anino
nga nakita mo
naman ang
kalaksot
sa kalibotan?

bisan

ang tanang kaayo
gihatag na kini kanimo.
ang tanang ania kanako
mahimong ihatag ko pa
kini kanimo bisag
dili mo pa kini pangayoon.

makita ko lang ang imong
pahiyom, bisan gani ug wala
ka sa akong atubangan.

o bisang mabati ko lang ang
imong tingog gikan sa 
kalay-on sa buwan ug buwak
sa hardin.

o bisan dili ko na ikaw makita
ug mahikap. bisag hangin ka
na lang nga milabay sa akong
dunggan. 

dama de noche.....

Kon magpaabot ka sa pagdayeg
sa uban, sayop kang daan bahin niini.

dili ka mahimong mas maanyag kon
anaa ang pagdayeg. Dili ka usab
mahimong maot, kon walay magdayeg.

kay ngano ang adlaw daygon pa ba?
kay ngano ang buwak dili kabuswak
kon dili daygon? kay ngano mawa ang
kaasgad sa dagat kon imo kining
sawayon?

dili ug dili gayod. Busa padayon lamang
sa angayang buhaton. Dayga ang imong
kaugalingon. Pamuswak bisag wala ang
nagtan-aw bisan gani ug wala na ang
adlaw.

anak ug inahan

ang nag-ungaw
diha sa kamatayon
wala gihapon
mitug-an sa tinood
sa mga tinagoan nga
alang kaniya
dalhon gayod niya
hangtod sa
lubnganan

ang naglantaw
sa iyang mga mata nga
 gilawalawaan na 
misabot

ang anak nga lalake
mihawid sa kamot sa
inahan nga iyang 
gipabalonan ug pahiyom
nga naghatod niya
sa kataposang
kahilom

wala na dayon akoy mainom

ang akong mga
tudlo nagbaga sa kainit
unya kon akong hikapon
ikaw nga usa ka bugnaw 
kaayong baso
mahimo kining mabuak

wala na dayon akoy
mainom
diha sa sulod sa imong
dughan

mahimo

mahimo diay kahang
magpasalamat ako sa
imong gihatag nga puto
nga imong gipahimutang
diha sa lamesa sa usa ka
kondisyon nga dili ko
kini kan-on?

mahimo ba diayng higugmaon
ang dili mo mahikap?
apan imong makita
unya ikaw naglaway?

sa pipila ka adlaw
nagpaabot ang mga tubag
diha sa kilid sa balay
nga imong gipuy-an

kon giunsa ko ikaw paghigugma

karon
natun-an ko na unsaon
paghigugma
ang kawanangan
ang lawak nga
walay higdaanan
ang hangin
bisan lang gani ang 
tingog sa
langgam nga milabay
lamang
kuyog sa kagabhion
natun-an ko na
paghandom sa bulingon
mong gisul-ob
sa tunob 
sa mga dahon nga
gipalid
sa naglutawlutaw sa
sapa
sa buwak nga laya
sama kini sa
akong paghigugma kanimo
sa pipila na
ka mga katuigan

ah, ikaw diay ang hinungdan nganong niadtong panahona nakalimot siya sa mas bililhon.

niadtong wala ka na
nagsugod ang 
pag-abot sa iyang mga
nindot nga balak.

ah, ikaw diay ang
hinungdan nganong
niadtong panahona
nakalimot siya sa
mas bililhon.

didto gaan ka kaayo

nindot ang
pagsulat sa usa ka tumong.
kon pangutan-on ka
andam ka sa pagtubag.

unsa ang kabahin sa 
dapog ug sa langit?
unsa ang kadena sa
kamot ug sa amor seco?
unsa ang atua sa
langob 
unsa ang tunob didto
sa tubig?

kalayo sa imong
buhok
tubig sa imong 
kamot.

apan mas nindot
kining akong gihangop karon.
ang mga walay hinungdan.
ang mga miabot nga
wala damha.
ang mga bisita nga walay
ngalan.
ang balay nga gabok ang
mga abog sa alugnan.
ang lapok sa tsinelas.

ambot kon miabot ka ba
sa lugar diin
usa ka lamang ka panganod.

didto gaan ka kaayo.
galutaw. kita ang tanan.
wala kay gustong hunahunaon
o bisan hinumduman man
lang.

apan unsa ba ang katarungan nganong anaa man ang ambot?

ayaw pagtoo nga
ang tanang butang adunay
kahulugan

ayaw sabta nga nagkahibalag
kita sa tinuyo
adunay nahitabo nga nahitabo
sa walay katarungan.

unsa ba ang kahulugan sa
pagkahulog sa dahon gikan 
sa dakong punoan sa 
bawno?

unsa ba ang buot ipasabot sa
umang sa dihang gibiyaan na
niya ang iyang balayan?

dili tanan tinuyo, dunay
kalit lang mibutho.
ayaw na pangutana bahin
niini. Nahitabo na ang nahitabo.

sa walay rason, sa walay hinungdan,
dili mahurot ang rason, kon imo
kining tinud-on,
apan unsa ba ang katarungan
nganong anaa man ang
ambot?

nahikatulog ako sa dihang mipahuraray ka sa akong dughan.

aron maabot nato ang
kinatumyan unya dili
kita maatikan
maglibot-libot kita
sa bungtod
molatas kita sa 
pulo ka suba.

niadtong gabhiona
mihangad kita sa langit.
pagkaanindot sa mga
bitoon.

nahikatulog ako 
sa dihang mipahuraray
ka sa akong dughan.

miabot na ang panahon sa pag-inosara. Palihog ayaw na ug pangutana.

gipamutlan nato ang
mga sanga sa bayabas
diha sa paglaum nga 
kini mamunga, 

gilabay nato ang mga
sanga, gipalata ang mga
dahon, aron sa yuta kini
makaon.

ayaw sabta nga sa akong
paglakaw gibiyaan ko ikaw.
ayaw sabta nga sa akong
pagputol ning atong relasyon
gikasilagan ko ikaw.

miabot na ang panahon sa
pag-inosara. Palihog
ayaw na ug pangutana.

pagpakahilom

didto sa salusalo sa adlawan
sa tiguwang
nag-alirong ang iyang
walo ka apo...

wala mitingog ang magtiayon
nga walay liwat.
apil sa kahilom ang bag-ong
nabalo.
labing nagpalingoglingog ang
laing lolo
diin ang usa ka apo
atua napriso.

kinsa kaha?

ang buktot
nangandoy sa katulugon
nakalimot
nga ang buhaton mao
lang ang sa mga mata
magpiyong.

ang bata gustong
mohawid sa bitoon.
nahadlok ang tiguwang
sa kalayong
gamhanan.

pila ka mata ang naa
sa nawong
pila ka ilong?
unsa na lang kaha
kon wala ang samin?
kon wala ang
kamot?

ang tiguwang nagpaabot
sa kilid sa pultahan
mibalhin sa hagdan
nangitag kinsay kamyan....

Dili Tanang Rason Makatarunganon

Kalinaw nga daw walay mantsa
kay ang mata nagpakabuta, 
dalunggan nga gitaptapan
pagbati mo'ng gikubalan

Ang dugo nagpadayon sa pagbanaw
gininhawa'ng daklit lang nahanaw
kapakyasan sa kinabuhi,
kabataan nga misukwahi

Dili mo masubay and rason
kay nagtuo ka nga ikaw maligdong
unsaon mo man pagsabot?
sulod sa imong kasingkasing laksot

Sukwahi sa imong nawong
ang naa sa salamin nga bakakon
dili ka dan-ag sa hiwi nga dalan
demonyo ka nga nagtakuban

T. Monique

1/18/18

apan didto sa La Carmela, boracay

pagkadaghan sa pagkaon
pagkaanindot lantawon ang
dagat sa unahan
pagkadaghang tawo 
pagkalami paminawon ang
musika sa hangin

apan busog ka
apan hubog ka man
apan gasakit pa man gihapon
ang guba mong dughan
ang kasingkasing mong 
nahiagom sa 
bag-ong katalagman.....

ang nindot karong lantawon

walay mahimo ang kusog nga
ulan sa lig-on nga atop

sama sa walay mahimo ang 
nahigugma
sa naniradong kasingkasing

ang nindot karong lantawon 
mao ang kalapati nga gibuhian
na sa tiguwang nga lalaki nga
himalatyon na sa kamingaw.

ingon ana ang kasagarang mahitabo

ag giadto mong balas nga
puti sa boracay nga imong
gikamingawan
ilang gikalingawan

mihigda ka sa iyang
kaanindot 
gihabol ang iyang
kabugnaw

ang wala nimo damha
nga miabot mao ang bugnaw
nga hangin
nga gikan sa halayong dapit

gihagkan ang imong aping
gihapuhap ang imong buhok
migakos kanimo
dayog pahawa....

ang ginoo

giludhan mo
ang bathalang 
bato
nangandoy ka
nga buhi
kini
aron mogiya
kanimo
sa saktong
dalan

tuod man
nabuhi kini sa
imong mga
pangaliya

sa dihang mitingog
na kini
nasuta mo ang
sukwahi niyang
pangandoy og ang
panglantaw alang
kanimo

gibato mo ang
kanhiay bato
kay sa tinood 
ikaw man ang imong
ginoo......

wala gihapon nimo makit-i.

dunay agianan nga katolo ka liko
anaa sab diha walay likoliko
deretsoderetso lang maong daghang
dili ganahan, bisan gani sa kasingkasing
balikog ang dalan, bisan gani kuno  ang
dalan sa langit, lahi sab, dili lapad, sip-ot,
hagip-ot, unya gamay ra ang moagi didto
kay kuno  ang agianan paingon sa 
impyerno, lapad, dako, sayon ra kaayo.

dunay dalan nga wala pa naagian.
ikaw ang maghimo niini dayon didto
ka moagi.

haskang lisora, unya ingon kadtong 
nahuman na, mao kuno kana ang dalan
paingon sa imong kaugalingon.
sahay gani hangtod namatay ka na
wala gihapon nimo makit-i.

ang kataposang panagkita ni Lope ug ni Cathy

sa dihang kaihion na ko
kaayo 
mi excuse ko kay mangihi
ko dapit sa kilid sa labat

dayon niyag bungat
you can do that if you
are a dog

kadto na lang ang kataposang
higayon
wa na ko mangilabot niya.

bugtaw

adunay nag-utaw sa tungang kagabhion
naay laing nagbugtaw sa kaadlawon
dunay nagpabilin diha sa kilid sa bentana
nagpaabot sa kabuntagon

usa kitang duha sa naapil anang bahina.

usa lamang ka punto

nahisgotan baya sa igsoon sa akong
lola nga adunay panahon kaniadto nga
nawala siya sa iyang kaugalingon gani
hapit man kini miambak sa bentana sa
karaang balay didto sa dipolog nga habog
tungod lagi kay duha man kini ka undana
sa dihang gipatukod kini ni lolo sa dihang
naminyo na siya sa akong lola nga
naghatag kaniya ug duha ka anak:
usa ka lalaki ug usa ka babaye nga
niadtong panahona mahimong swerte
na kini kaayo,

wala siya gigaid sa doldol kay gikaulaw
kini sa ilang pamilya 

nasunog ang maong balay sa 1961 niadtong
kalayo nga mikaon sa tanang balay sa lungsod
gawas na lamang sa balay sa usa ka relihiyosa
kaayong babaye nga maoy tag-iya sa maong
tindahan ug libro, apil na ang mga nobenahan
ug mga estatuwa sa tanang mga santos

apil sa wala masunog mao ang simbahang
katoliko nga bisan pa sa kadaghan sa mga
katalagman nga nanglabay nagpabilin kining
lig-on sa iyang kaugalingong panahon

dunay pari didto nga daghan ug anak
sa lainlaing babaye apan tungod lagi kay
maayo man kini sa katawhan ila na lamang
gitipigan ang maong matang sa bisyo nga
unta dili angayan

usa lang ang punto nako aning bahina,
kabahin kadto sa akong amahan.

wala ang kaguol sa iyang nawong

kahinumdom na ko
sa dihang gibalita na ang
pagkamatay ni lolo
samtang si tatay atua didto
nagpahaluna sa kabaw didto
sa iyang tunaan

gamay pa lamang ako
kaniadto
habog kaayo ang kabayo
diin si tatay misakay
human sa maong pagpatuna

wala nako nakita ang kaguol
sa iyang nawong
gani hangtod karon nalibog ko
ngano....

tambag ni tatay

hala dalha ang
kagahapon kuyog
diha nimo sa
dalan sa kangitngit
apan duna akoy
hangyo kanimo
nga unta ikaw motoo

dagkoti kanang sulo
sa kagahapon
aron ang kahayag
unta niini maoy
magdala nimo paingon
sa dan-ag nga
kaugmaon

kahilom, kahilas

una mao ang
nahitabo,ah,
dili mo kini
ikapanugid.

ang imong
kasingkasing
puno ang imong
baba, gitago
ang tingog ang
sugilanon

una mao ang
gusto nga dili
gusto, ang 
pag-inosara
ang bulan sa
imong damgo.

ang bentana nga
abre, ang panghayhay
nga walay alambre
ang kabuthonon 
nga dughan.

ang kahadlok
mipasiyo didto
sa salog sa
higdaanan.

adunay nga
tanghaga, adto
ka patabang
sa mibuto nga
hubag sa
hunahuna

ang bulan ang
kagabhion ang
mga anino 
ang mga kakahoyan
ang tingog sa
langgam nga
nahulog sa salag
samtang wala na
didto ang iyang
inahan.

hapit na
hapit na gayod
mogawas ang
kahayag
sa dughan sa
bungtod.

kon panaw
man ang hisgotan
ta unya
ako andam na
sa pagbatbat
kinsa ka ba nga
nagbangotan?

ganahan kos
kahilom sa
gapas. sa patay
nga dahon.
sa balahibo sa
pato nga 
nabyaan didto
sa kasagbotan
human sa
iyang pagpangitlog.

kon usikan mo
ang imong mga
oras
diha sa mga
hinungaw sa 
gipabukan nga
tubig
ayaw kaguol
hapit na ang
init nga kape
ug ang mga
nag-ung-ong nga
mga sugilanon
diha sa sulod
sa balayan
sa iwon.

ang kasingkasing

ang kasingkasing
daghag nahibalag
nahibaw-an
sa iyang pagkawala
diha sa
gugmang kawad-on

nagpakilooy,  sahay
molayat, dayon mobalik
mamugos
nga siya unta amomahon
bisag dili na
lang higugmaon

siya ang sudlanan sa
gugma
miawas ang gugma diha
kaniya
apan siya mismo haw-ang
diha sa iyang
tugkaran

walay kapuno ang
kasingkasing
morag kawanangan
bisag unsaon ug
tugkad
dili na masabtan

walay dungguanan
ang iyang kahinam
walay mamati sa iyang
pagbangutan
walay lubnganan
ang iyang patay

gilamog

magtudlo ka 
gihapon kanako
ug ako
sa kanunay 
mamati

gilamog ang
tanan
sa usa ka bukag
kalipay,kaguol,
pagbasol, paglaum,
dayon akong
giyagyag sa 
suba aron kini
ianod sama 
kanako.

lakat

hangtod nga
naandan na kini
dili na gani
maambat
wala na nahibaw-i
kon naa ba
o wala.

dayon ang
kalipay
wa na nimo 
nailhan.

nagpadayon
ang kinabuhi
nga morag
pabo sa 
lamesa.

puto nga 
walay pagkapan-os

iwon nga 
walay kagutom
kauhaw
diha sa lamaw

padayon ang
lakat sa
dili mo mahikap
apan anaa
gihapon sulod sa
imong kasingkasing

kasina

sa kadaghang pangutana
sa kadaghang mga gisukna
apil na ang kabayo nga gihimong
bulan, ang paril nga gihimong orasan,
ang sunoy nga gihimong adlaw,
usa lang diay ang iyang 
buot ipaibot, kon kanus-a ba
ang ibot.

kay nangano nasina ka ba nga
anaa pa ang mouli?

gihimo mong kataw-anan ang
tanan apil na gani unta ang angayang
iyakan

aron ka lang mabuhi
aron aduna pa gihapoy kahulugan
ang mga wala na unta

giingnan mo pa gani siya
sa dihang nag-iyak siya sa
namatay niyang bana
nga kaniadto matag adlaw
hubog

(apan sulod sa iyang kasingkasing
iya gihapon kining gihangop ug
gihigugma bisag ulion lang
siya kon magutman na)


kay ngano nasina ka ba nga siya
dunay tinooray nga gihigugma?

kadtong mga wala yamo kadtong
mga walay nahot 
makamao kabahin niini

ikaw lang dili. ikaw lang ang wala.
busa ayaw ug kasina.

tunok

human sa family
reunion
balik na pod sa
gitapokan

karon anaa ang
lamesa, mga lingkoranan
bakante na usab

dunay manghipos sa
basura
manghugas sa plato
manglaba sa 
mantsado nga mantel

kadtong nadaklitan nga
mga maot
nga ato-ato lang
angayan na nga kalimtan

ilubong, kadtong wala
dalhon sa lubnganan

hiposon ang mga buak
sa baso
basin dunay matunok