Hikalimtan

Hikalimtan

(ni Vicente Ranudo para kay Francisca Rodis)

Dili mahimo nga ikaw hikalimtan,
Bisag maangkon ko ang imong kasilag
Samtang adunay dapit kining dughan
Nga pagsimbahan sa imong kaanyag.

Dili sala ko nga ikaw ighibalag
Sa pag-usara ko ning kinabuhi
Nga pagsilutan sa dili paghalad
Ug sa paghandum kanimo, pinili.

Nganong maanyag ka ug mabihagon,
Kon daw buot man nga ikaw hikalimtan?
Ngano nga ang imong katawa langitnon
Kon masuko man ang pagahalaran?

Sayud ang Langit nga akong gihimo
Ang mabaskugon nga pagpanlimbasog
Sa pagsalikway ning dughan kanimo
Hinikalimtan ang akong kaikog.

Sayud ang Langit nga buot kong mahanaw
Sa handumanan ako ang imong ngalan,
Basig mabawi ang nawagtang kalinaw
Ug maoy mabalonsa akong lubnganan.

Ug kay nakawang ang akong tinguha,
Bisag giunsa na ning kabubut-on,
Unsay buot mo, hakog nga Bathala,
Unsay buot mo nga akong buhaton?

Kutob mabihag nang imong panan-aw
Ang mamingawon ko nga kinabuhi,
Imong giungkag ang akong kalinaw,
Ug giilisan ug laing pagbati.

Ug sa pagtan-aw sa imong kahuyang
Ug sa pagsali sa akong kalig-on,
Sa ngatongadto, sa akong kabuang
Akong naangkaon ang pagkaolipon.

Ang akong naangkon kay, bisag unsaon
Buot kong kanunay ikawng susud-ongon,
Ang imong ngalan kanunayng yamyamon,
Ang kahumot mong kanunayng hanggapon.

Buot kong mahimo ang tanag mga hiyas,
Buot kong maimo ang tanan nga kaputli,
Buot kong mahimo kang bahin ning lawas,
Nga makagsaksi ning akong gibati.

Alang kanimo mao koy tinguha,
Ning kalibutan duhay silimbahon,
Didto, sa Langit, siya si Bathala,
Dinhi, sa Yuta, ang imong kaambong.

Dili mahimo nga ikaw hikalimtan,
Akong Bathala sinimba sa tago,
Kay kon wala ka sa sulod ning dughan,
Unsa pay ako, Inday, unsa pay ako?

Silaw sa bulan, tipik sa bitoon,
Nga napabilin ning yutang malaay,
Kon daw buot nga dili simbahon,
Iuli sa langit ang imong panagway.

Kanus-a Pa?

Kanus-a Pa?
ni Renato F. Gutierrez


Dili maingon
Sa sinugdanan ug
Niadtong unang panahon
Kay wala may sinugdanan ug dili man molabay
Kay kahangturan, nahikalimtan ko lang.

Kining tanan
Mobalik ba sa akong panumdoman
Human ako gitugahan
Kaunoran ug kabukogan
Aron makabaton kaalam ug kasinatian?

Ato bang gikauyonan,
Kita magkahigugmaay ug magsinaaray
Nga dinhi sa kalibutan diin may kahangturan
Mag-inonongay magsinabtanay kanunay?

Gikinahanglan ba
Nga masinati ug matagamtam, pakigbugno sa pangubatan
Pagpatulo sa dugo ug luha?
Ang kalainan sa kamatayon ug kinabuhi
Kasakit ug kasub-anan
Maantos ra ug dali rang hingkalimtan?

Dugay na, ug wala kami'y nakitang hangturanan
Uhaw kami sa kalinaw sa katarungan
Gutom sa pagsinabtanay ug kaharuhay
Pagbuot mo ba nga ang tanan matuman?
Puhon, agad-agad, karong taud-taud, unya ra?
Kami imong tug-anan?

Renato F. Gutierrez is from Pikit, North Cotabato, and is now based in California. This poem is an offering to his grandson who died on New Year's Day 2004.

Kutay: Mindanao Culture

Akong Mga Pangindahay sa Pagpanaw

Akong Mga Pangindahay sa Pagpanaw
ni Jacob Michael Roy Gutierrez
ni Renato F. Gutierrez

Kahamubo
Sa imong Pakighimamat
Kanamong imong biniyaan.

Gibawi ba ikaw sa kahitas-an?
O kanamo gihatag ba ikaw sa makadyot
Aron kami imong lipayon
Sa imong katawa ug mga pahiyom?

Giampo, gipangayo
Ug ang tanan nangaliyupo
Imong kasakit humpayon
Nga hatagan ka ug kinabuhing hapsay ug hataas
Apan sa usa kanamo ikaw gitugyan
Aron ang pagbuot ni bathala matuman.

Da, Iyang pagbuot natuman
Mipanaw ka, imong kalag mikayab
Kaming gibiyaan, mibaha ang among mga luha
Sa Kamingaw, sa kahidlaw nga walay
Makit-ang katapusan.

Hangtud kanus-a kami magahulat
Sa imong pagbalik sa among kiliran?
Diay walay sukod, kay sa kamatayon walay kadugayan
Dili inanay ang paghulat, dili dugay
Sa akong pagmata, sa akong pagkabanhaw
Ikaw ug ako ug tanan kaming mibakho sa imong pagpanaw
Magkahiusa diay nga motagamtam sa kinabuhing walay
kinutoban.

Makadyot ra diay.



[Renato F. Gutierrez is from Pikit, North Cotabato, and is now based in California. This poem is an offering to his grandson who died on New Year's Day 2004.]

Kutay: Mindanao Culture

OMANG

Omang nagmahal sa kinaiyahan
Mipuyo sa ukabhang biniyaan.
Paggamit sa basura sa usikan
Maoy iyang prinsipyog baroganan

Tito Villamor

OMANG

kinsay magdahom:

ukabhang sa aninikad

gahaw-ang sa baba sa hunasan

gipadaplin na lang ug gipatid-patiran

gipuy-an karon sa naglatagawng

OMANG

Lunhawng Panglantaw

ang lunhawng panglantaw
bunga sa mga nangaging

unos ug bagyo,
alimpulos ug buhawe

labay sa mala nga yuta
dala ang gabaha nga luha

natay-og man ang dalan sa himaya
wala kini nahimong babag

sa lakang sa adlaw
nga misubang sa kabuntagon

hulip sa kangitngit
nga tulisok

sa akong pagpakahilom.

Pagluka sa Gitanom nga Kaligutgot

ang kaligutgot usahay
dili lalim buhion
ug labawng dili daling lukahon

kay sama kini sa gamot
mukuyanap, mukatay,
ug mahimong mutuok

sa dughang nagtanom
niining kaligutgot, ug
kapungot sa kahayag

ug ikaw himuong ulipon,
igapos sa kasina,
ilubong sa kahadlok

apan bulahan sila
nga miluka niini,
ug wala magpanagang

masamdan, magkadugo
ang gakugan nga samad
sa imong pagbiya ning dughan

maukab man pagbalik
dili igsapayan,
mahaw-as lang ang kalamayo
nga mikutkot

sa unod nga huyang.

Ang Pagpanaw

Ang pagpanaw... mikisdom ang panganod nga nagpasidaan sa nag-abanti'ng unos sa batunaw. Apan bisan pa sa katugnaw, wa siya magpakabana "sa miaging mga oras mora man gud ug ting-init na" bulan pa lang sa Marso. Ang agungoy sa kamig mi-bagtok sa nahilis nga yelo.   sa unahan, anaay nilalang nga daw anino. Nakigbugno sa urakan. Ang gabon mililong sa akong pagsud-ong. Ang unsa sa unahan akong gisalikway. Dili pagbudhi ang ahat nga kamatayon ...wa nako sirad-i ang pultahan

Tipdas sa Kaminyoon

Sumala sa nukanuka
sa imong panit, tipdas na.
Apan walay kamatayon
ang imong mga agwanta.

Giunsa man ka sa imong bana?
Usa ka sayop,
napulo ka libo nga kulata.

Sama sa lipat sa mata,
arang-arang na
ang imong ginhawa.
(Alang sa kasaulogan sa Women's Month)

Apan ayaw gyod tunla
ang imong mga tikuka.
Isuka na sa iyang baba.

Sulti gyod og sakto na.

Inday, gihilantan na ang papel
nga inila daw sa inyong gugma ug pirma.
Ug ang mga pulong niini dugay
na nga gisumbag, gidabok ug gipukpok.

Ayaw huwata nga modaghan
pa ang mga hubag sa imong lawas
Patilawa na og mga yan-angan
ang imong kanahan nga kapikas.

Ug usa niining mga adlawa,
ayaw gyod dawata nga wala
kay bakuna batok sa imong bana.

Cindy Velasquez