Kauhaw

Kauhaw

Ang bidlisiw sa adlaw
Sa kabuntagan maaninaw
Sa kalit lang nahanaw
Ang kahayag sa panan-aw.

Kalangitan nidag-um
Dampog nahimong itom
Timailhan sa ulan
Nagpahibalo ng daan.

Makusog na tingog
Sa namungot na dugdog
Tingog na naglagapak
Sa nangisog na kilat.

Talisik na nagbagsik
Sa inanay namisik
Sa hinay tubig nidagayday
Mga tanom sa yuta nalipay.

Kauhaw sa yuta
Matambalan na unta
Bungat sa huwaw
Nga gipadangat sa adlaw.

- sakagawasan '04

Pagpaminaw sa mga Baki

Pagpaminaw sa mga Baki
Listening to the Frogs


Sa beranda, ubos sa nataran sa munisipyo,
In the patio, below the town hall’s garden,

Paminawon ko ang panag-istorya sa mga baki.
I will listen to the conversation of the frogs.




Nahimuot ako sa ilang kukabildo,
I am amused by their talk.

May panahong nagkadungan,
At times, they talk at the same time,

Daw nagkontes, palabwanay,
As if in a contest, trying to outdo each other.

Usahay tinagsa nga tubagon dayon sa uban.
Sometimes one talks and the others reply.

May panahong hilom sila,
There is a time when they are silent.

Nakamatikod seguro nga may naminaw
Maybe they noticed that someone is listening

Ug nakasabot sa ilang panglibak.
And understands their gossips.

Apan may lahing pagbating migakos
But there is a different feeling embracing

Sa akong dughan.
My chest.


Dili ko tiwason ang pagpaminaw.
I will not continue listening.

Milupad ang akong panan-aw
My eyes flew


Sa haw-ang nga kahigaran,
To the bare hills,

May pipilang falcatta,
The few falcattas,

Nagpalayo sa mga gomang bag-ong nanalingsing,
Stands far from the rubber trees newly budding.

Ang ilang dahon, lunhawng kwaknit,
Their leaves are like green bats,

Nagbitay sa kasangahan.
Hanging in the branches.

Abri pa ang mga bintana sa mga balay
Still open are the windows of houses

Nga nangandam sa kagabhion.
Preparing for the evening.

Abo ang langit. Gihuyop na ang mga dag-om.
The skies are gray. The black clouds are blown away.




Sa may duol, nagtalay ang mga million flowers:
Nearby, the million flowers stand in rows.

Rosas, gladiolos sa hagdanhagdang hardin.
Roses, gladiolos in terraced gardens.

Bulok sa kinabuhi ang mga million flowers---
The million flowers reflect life’s colours---

Asul, lila, pula, maroon, balaw.
Blue, pink, red, maroon, brown.

Urot pula ang mga rosas.
The roses are orange.

Dalag ug kahel ang mga gladiolus
The gladioli were yellow and orange,


Bugnaw ang huyohoy.
The winds are cold.


Paspas ang tinubagay sa mga baki
The questions and replies of the frogs were fast.

Bahin sa ilang kasinatian
It is about their experiences

Kaniadto ug karon.
Before and today.

Naminaw ko
I listened.

Apan dili, dili ko ipanabi
But no, I will not talk

Ang ilang mga sugilanon.
About their stories.


EL CUEZON
March 21-22, 2005
Concepcion, Misamis Occidental

PAGHULAT

PAGHULAT
WAITING


Ang mga lunhaw naghulat sa imong pag-uli ---
Greens wait for your homecoming ---

mga tanom sa harden nga nangalaya,
plants in the garden wilting,

ang mga humayang duol nga kanunay nagbag-o,
ricefields nearby ever changing,

Mga kahoy taman sa lagyong mga higad nagpangamay.
trees up to the distant hills beckoning.



Sama sa mga kamot
Just like the hands

nga naghulat sa imong pag-amen
you would kiss,

mga lawas nga naghulat sa imong paghalog,
bodies you would embrace.

Ug wala ka miabot.
And you stood them all.

dili kay gusto nimo.
Not because you willed to.

May nagpugos kanimo.
Some—made you!




Ang panumduman nagpabalik sa panahong nangagi
The memory plays times before the present.

Miabot ka isip usa ka gasa, human sa kadaghang pagsulay,
You came as a gift, after many tries,

human sa daghang tuig nga paghulat.
after many years of waiting.

Ikaw ang modelong anak nga mipintal og mga pahiyom
You were the ideal son who painted smiles

niining balaya, sukdanan sa mga igsoong
in this house, the model for siblings

nangita og giya,
looking up for guidance,

usa ka estudyante Sa Pamantasang
a student from The University

naghambin og mga paglaum nga bug-at pa sa mga barbell.
bearing promises heavier than barbells.




Ang imong barbel naghulat na sa
Your weights now await

imong pag-alsa, ang imong kamera naghulat
lifting, your camera awaits

sa imong pagklik, ang imong mga klase naghulat
clicking, your classes await,

sa imong pag-abot.
your coming.

Ang imong higdaanan naghulat sa imong lawas
Your bed awaits your body

nga mahagbong, ang imong mga sanina naghulat
Falling, your clothes await

sa imong kamot nga mamili,
your hands selecting,

sa imong lawas nga magsuot nila
your body wearing them.



Pagkahuman sa imong pagkawala ug sa tawag nga misira
After the absence and that call that sealed


sa imong kaugmaon.
your destiny.

Namuti ang mga mata sa paghulat.
Eyes turn white with waiting.



Mihilak na ang imong mga ginikanan sa national tv,
Your parents cried on national tv

aron ikaw mauli, nangamuyo bisan na lang sa imong lawas
for your return, begged even for just the body

para sa usa ka desenteng paglubong.
for a decent burial.

Dili man unta dalag ang imong panit,
You were not yellow-skinned,

kadtong gimarkahan nga kidnapon.
those marked for kidnapping.

Wala man magluwa og bulawan ang imong ginikanan.
Your parents do not spit gold.

Ang kasingkasing sa nasud –migahi na sa mga coup ug korapsyon
The nation’s heart –hardened by coups and corruption,

mga bakak ug intriga, mibalik paghumok para kanimo
lies and intrigues, grew soft again for you

ug may mga pag-ampong gisambit para sa imong pagbalik
and prayers were lisped for your return.




Ang mga mahal nga kasingkasing
Beloved hearts

mitan-aw sa unahan
scan the horizon

nangita sa pamilyar mong pamayhon
for your familiar figure,


way seguro, unta, Ginoo, palihog,
who knows, God, please,


sa imong paghibalik.
for your return.




Pastilan nga paglaum
O wretched hope

kanunayng mobukhad sa mga kasingkasing!
forever blooming in the hearts!





Tungod kay
Because

ang mga panumduman lang ang makauli.
only the memories come home.

Ang mga paghandum lamang ang makabalik.
Only the memories return.


EL CUEZON

February 2004
UP Bliss
Diliman, Quezon City

John Russell, 17 years old, a UP College of Home Economics student was kidnapped. His parents had already paid P500,000 to people who had demanded money for his release and still he was not returned.

PASAGDI AKONG MOBALAK

PASAGDI AKONG MOBALAK
Hayaan mo akong Tumula



Pasagding mobalak ang akong ngabil
Hayaan mong tumula ang aking labi

og halok.
ng halik.

Balak ang akong halok.
Ang aking halik ay tula.

Paminawa, pamatia ang akong balak
Dinggin, damhin mo ang aking tula

sa imong ngabil,
sa iyong labi,

sa imong dunggan, panit, liog,
sa iyong tainga, balat, leeg,

sa imong tibuok lawas.
sa iyong buong katawan.




Ang akong balak kinabuhi.
Ang aking tula ay buhay.

Makabuhi kini
Nakakabuhay ito

sa mga nahinanok nga pagbati.
ng mga himbing na damdamin.

Makabuhi kini
Nakakabuhay ito

sa mga naughan
sa mga tigang

nga tubod
na bukal.

Makapakusog sa agos
Nakakabilis ng agos

sa mga langayang suba.
ng mga lulugu-lugong ilog.

Makapatul-id
Nakakapag-usbong

sa mga natumbang panahon.
ng mga nakadapang panahon.




Ang balak ko kinabuhi.
Ang tula ko ay buhay.

Ang balak ko halok,
Ang tula ko’y halik,

ang akong halok, balak.
ang halik ko’y tula.

Adunay ayon-ayon sa akong halok.
May tugma ang aking halik,

Ayon-ayon nga adunay tugbang
Tugmang may katapat

sa imong gihambin.
sa iyong pagnanasa.

Tan-awa, nagkaayon
Masdan mo, magkatugma

ang ngabil ko ug ngabil mo.
ang labi ko at labi mo.

Ang lawas ko ug lawas mo,
Ang katawan ko at katawan mo,

ang ako ug ang imo.
ang sa akin at sa iyo.

Ang ilang pagdaitol
Ang kanilang paglalapat


usa ka pasumbingay, pagkatingalahan.
ay talinghaga, mahiwaga.




May sumbingay ang akong halok
May talinghaga ang aking halik

sa kada suuk
sa bawat sulok

nga iyang gibaktas.
ng kanyang nilalakbay.

May katingalahan ang akong halok
May hiwaga ang aking halik

nga di matugkad
na di maaarok

sa bisan unsang pulong.
ng anumang salita.

Kay ang akong halok
Kaya ang aking halik

usa ka balak
na isang tula

nga labaw pa sa balak.
ay higit pa sa tula.




Akong balakan ang tibuok mong kalawasan.
Tutulaan ko ang buo mong katawan.



EL CUEZON

1990s
UP Diliman
Quezon City

Sa Paglingkod sa Plaza

Sa Paglingkod sa Plaza
Sitting in the Plaza


Hinay ang uyog sa mga daho’g sanga
So softly move the leaves and branches

sa maihap nga kahoy
of the few trees

ning gamayng plaza
of this small plaza

sa bag-o’g karaang balay lungsod.
of this new and old town hall.

Sa mga kilid, nanaglingkod,
In the side, sat

nanag-istorya ang mga bayong
teeners talking,

ug dalaginding, nagputing blouse,
the gals wearing white blouses,

berdeng saya, asul-maong karsones,
green skirts, blue maong pants,

gisaluhan ang istorya sa kabatan-on,
sharing the tales of youth.

gipatay ang oras,
killing the time,

gihulat ang ulahing kahaponon.
wating for the late afternoon.



Matag karon ug unya,
Now and then

mohaguros ang mabulukong bus
we hear the sounds of colorful buses

o van o motor,
vans or motors

usahay mohunong,
sometimes stopping,


kasagaran dili.
mostly not.

Gilaay ang akasya sa oras
The acacia got tired waiting

sa pagtikyop sa iyang mga dahon.
for the leaves to sleep.

Nangita’g kape ang katugong hunahuna.
The sleepy mind looks for coffee.

Nangandoy ang bandila sa flag retreat.
The flag dreams of flag retreat.




Kanindot sa mainit nga kahaponon!
How beautiful is the warm afternoon!

Way timailhan sa gitagong kaguliyang
There is no sign of the hidden conflict

ning banwa sa lapyahan
of this town near the beach

sa Look Murciellagos
of Murciellagos Bay

ug kahigarang kalubihan,
and hilly coconut farms,

kamarangan, kamangosteenan.
marangs and mangosteens





Way timailhan sa kaguliyang
No sign of the conflicts

sa iyang kagahapon.
of its past.

Kagahapon sa mga amahan sa lungsod
The past of the fathers of the town

nga gisulat sa dugo.
written in blood.

Diin ang dugo nga giutang
Where the debt of blood

dugo sad ang gibayad.
was also paid with blood.

Ang kinugos miluthang sa gakugos.
The godson killed the godfather.

Gisulod sa rehas kay giakusahan sa pagluthang.
Locked behind bars because he was accused of killing.

Ug naglumba ang duha ka pamilya
And two families of

sa duha ka lungsod sa paglampas
two towns raced to cut off

sa kontrang sagbot.
the enemy weeds.

Ug sa duha ka pamilyang
And of two families

nag-ilog sa katungdanan,
wrestling for positions,

nagbayloay og keha –
exchanging cases--

kurakot versus kidnapping.
corruption versus kidnapping.

Kinsa ba ang makatagna
Who can guess

sa dugong mobanaw
of the blood that shall flow

pa sa iyang sabakan.
in its arms.

Apan diri sa akong gilingkurang sementong
But here where I sat, in the cement flower box.

gitamnan og santal,
planted with santal,

kalinaw ang akong nakita.
All I that I see is peace.


Lunhaw ang kahoyng pino
Green is the pine tree

nga nagtudlo sa langit,
pointing to the skies,

nagbukhad ang dahon sa traveller’s palm,
the leaves of traveller’s palm are open,

giigang ang talisay ug
the talisay tree feels hot,

nanitsit ang Indian tree
the Indian tree is whistling

sa dili pagsaba.
not to make a noise.

Hinay ang uyog sa mga daho’g sanga.
Softly moves the leaves and branches.




Way timailhan sa gitagong kaguliyang.
There is no sign of the hidden conflict.


-EL CUEZON

Marso 14, 2003
Sapang Dalaga población
Misamis Occidental

SULAT KANG JAMES

SULAT KANG JAMES
Letter to James


1
Dili hitupngan sa lechon ang kalami,
The taste of lechon cannot compare,

halayo ra ang katam-is sa dugos
the sweetness of honey is a far cry

sa atong hataas, halawom
from the length and the depth

nga kukabildo
of our conversations

diin gibalbag ta ang kalalim sa kinabuhi.
where we mined the wonders of life.




2
Dut sa amay ang atong pagkarebelde,
Our rebelliousness seeps to our bone marrows

gitagsa-tagsa ta ang kadunot
we pointed to each corruption,

nga gustong ilubong sa kagahapon,
we want to bury in the past,

iyawat katubuan ang tabunok nga yuta
hoping the burial grounds shall grow

sa bungahoy, tagbaw sa gikutkot nga tiyan,
fruit trees, the answer to hungry stomachs,

sa bulak, may alimyon tambal sa gutom
flowers, whose scent heals the hungry

ug naglatagaw nga kalag.
and restless spirit.





3
Apan may koral ang atong rebelyon.
But our rebellion is fenced,

gihikot ka sa imong pagbugtaw sa ekonomiya, pangpamilya.
tied by your search for economic gains., for family

dili na kini molapas pa sa maisog mong istorya,
it won’t go beyond your courageous tales,

way kinabuhi paglugdang sa ispirito sa serbisa.
lifeless once the dregs of beer spirits had settled down,

samtang ang akoa, gikulong sa papel, tinta ug tekla,
while mine is jailed in paper, ink and keys,

nahimong gumalaysay, balak, sugilanon, nobela,
turned into essays, poetry, story, novel,

ugma damlag kini mao ang bomba
that shall be the bomb tomorrow

mobuto, mopatay sa way nahot nga sistema.
which will explode and kill our useless system.





4
Gisumsuman ta ang mga kapakyasang
Our appetizers are the failures

nagdayandayan sa atong mga kalipay,
that adorn all our happiness,

kadtong kursong gihagoan pero wa mapuslan,
that course we sweated for, we didn’t use,

tiketan sa Colon, ang pinakakaraang dalan sa Pilipinas,
ticket booth in Colon, the oldest street in the Philippines,

relo ug uban pang gipayuhot, ako ang gipanuhot,
the watch and other things facilitated caused in me heartburn,

letson nga gisuroy, hayop nga gimatansa,
peddled lechon, slaughtered animals,


bas ug grabas, human, gimasa,
sand and gravel, then mixed,

bayombo nga namad-an,
voting booths gone dry,

bugtong anak kausa hapit makabsan,
the only child once almost lost her life..




5
Handumon ko ang atong panag-istorya
I shall remember our conversation,

apil na ang libreng serbisa.
including the free beer.



EL CUEZON

Abril 9, 2006
Mahayag, Zamboanga del Sur

James Baracol Cuezon is a first cousin, who grew up in Mahayag, Zamboanga del Sur. He finished B.S. Customs Administration and became a businessman, selling lechon and then fresh meat before becoming a supplier of gravel and sand.

Sulat kang Manang Nenen

Sulat kang Manang Nenen
Letter to Manang Nenen



Inig-abot sa Mayo,
When May comes,

motungas ang akong panumduman
my mind climbs

ngadto sa Malibacsan,
up Malibacsan,

sa inyong balayng sak-onon
in your house on the hill

pilang lakang gikan sa dalan
a few steps from the road.

Niadtong panahong batan-on pa ang kalibutan
At the time when the world was still young

damgo lang ang semento,
cement was just a dream,

disyertong dyip-ot ang dalang agian,
the road was a narrow desert,

giputos sa abog ang among tiil.
our feet was covered with dust.




Pagligid sa buwan sa mga bulak,
As the month of flowers come,

nangdalag ang mga balili,
the grasses turned yellow,

namulak ang amorseko
amorsekos bloomed

diha sa among mga sinena,
in our clothes,

nanglinya sa daplin ang mga mayamaya.
mayamayas lined along the roadsides.

Human makahapit sa ilang Smith,
After stopping at Smith’s,

hinayhinay kaming moambog,
we slowly went downhill,

ilawm sa kalubian.
under the coconut grooves.

Kalami baya mosakay sa takong
How nice it is to ride a coconut pith

padidit sa agianan!
slide down the trek!

Hangtod mosangpot sa gamayng suba,
Until we reached the small river,

linaw ug sabaan nga tubig.
clear and noisy waters.

Magluksolukso mi, moagi sa mga bato
We jumped from rock to rock, those

nga dili mairog sa among kagaan,
that would not move with our weights,

hangtud makalabang ug motungas na usab
until we have crossed it and we climbed

sa higad-pamistahanan.
the hilly fiesta destination.





Matag abot sa Mayo, bulan sa mga bulak,
When May comes, month of flowers

ug adlaw ni San Isidro Labrador,
and the day of Saint Isidore, the Worker,

sa daghang baryo.
of many barrios.




Labaw na sa tudlo ang mga Mayo
The Mays of my youth

sa akong kabatan-on,
number beyond my fingers.




Mitungas-miambog ako sa Malibacsan,
I climbed up and down Malibacsan

wa pa koy nakit-ang dupong o baksan.
where I have not seen any cobra or boa.

Subang mabaw kung way ulan
Shallow river when it does not rain

pero kung ting-ulan, kakusog diay
but strong during the rainy season,

gianod ang tulay,
the bridge was swept away.

semento na lang among nakit-an.
We only saw the cement.





Gibuhi ko sa panumduman,
I tried to relive in my mind,

kadtong homba nga kinamayan,
that sugared meat dish,

pansit nga gisagolan og hinilisan,
pancit mixed with fried pork,

gipamili ko ang patatas sa estopado,
I chose the potatoes in the estopado,

gikuha lang ang di-tambok nga adobo,
picked the lean adobo,

gihigop ang sabaw sa bas-oyng karneng kabaw
sipped the carabao meat soup

pero gipadaplin ang nagkatag nga luy-a
but set aside the many ginger chops,

nga nipis ug taas nga paghiwa
sliced long and thin

ug sibuyas dahon nga pangtimpla.
and the green onions to taste.

Gipili ang panit sa litsong manok
I chose the skin of the roasted chicken

nga gisuksukag asin ug tanglad.
with salt and lemon grass.

Gitilawan ang sampaynang gapulapula.
I tasted the red dinuguan.

Ang ilogon nga inon-unan, wala na gutara.
The small intestines cooked with vinegar, uncut,

Sinugbang atay sa baboy,
Broiled pig liver.

gipudyot ug gisawsaw sa toyong
I picked and placed it in the soy sauce

may suka ug kalamansi
with vinegar and calamansi.

ug siling haskang halanga,
and very hot pepper,

maong nagpanghuyop akong mikaon.
So I blew the heat away while eating.

Init ang kan-ong gihukad,
The rice was hot.

gitulod sa pepsing init
Followed by hot pepsi.

kay dili pa uso ang refrigerator.
Because refrigerators are still not the vogue.

Wa na ko gahunahuna sa bringhaws pa.
I did not think of the take home foods anymore.

Kadto, kadto ang akong pagpamista.
That, that was my going to the fiesta.





Sukad karon, inig-abot sa Mayo,
From now on, when May comes

motungas-moambog ang akong paghandom
my memories climbs up and down

ngadto sa pista, sa balayng sak-an
to the fiesta and the house we will visit,

pilang lakang gikan sa dalan,
a few steps from the road

didto sa Malibacsan
there in Malibacsan

sa ilang Manong Cleto ug Manang Nenen,
in the house of Manong Cleto and Manang Nenen,

mapahiyomong mokamay kanamo sa among pag-abot
who smiling beckons us in our arrival

ug mokaway sa among pagpanamilit.
And will bid us goodbye as we leave.





Gaulan, galandong, pista sa silong.
If it rains and it is not sunny, there is fiesta below

Gaulan, gainit, pista sa langit.
If it rains and it is sunny, there is a fiesta upstairs.





Didto unya sa langit, naghimo og balay
There in heaven, the carpenter Nong Cleto

ang pandayng si Nong Cleto
built a house

ug ikaw, Manang, motabang sa pagluto ug pag-abiabi.
And you, Manang, will help cook and entertain.





Ug inig-abot sa pangilin,
And when the anniversary comes

dili malimtan ang pahinumdom.
I cannot forget the memories.

Didto unya sa langit, Manang Nenen,
There in heaven, Manang Nenen,

way undang ang pista sa kasingkasing.
The fiesta of the heart does not end.

Tudloi unya kami sa dalan
Teach us the road going there

kay sa pikas kalibutan,
because in the other world

amo gihapon kang pamistahan.
We will still come to your fiesta.


EL CUEZON

Abril 26, 2006
Malibacsan, Jiménez
Misamis Occidental

SULAT KANG MANANG SIDRA

SULAT KANG MANANG SIDRA
Letter to Manang Sidra


Gitagbo mo ako sa imong pahiyom
You met with a smile

sa paglabay ko sa kabuntagon.
as I passed in the morning of my life.





Buraska ang maong pahiyom, katam-is
Your smiles were abundant, sweet

daw dulseng panghatag sa paskos among kabatan-on.
like candies given in the Christmases of my childhood.





Dili ko hikalimtang hapiton, kuguson
I could not forget to bring with me, carry


sa hunahuna ang pahiyom
in my mind the smile


nga imong gipabalon mo sa akong paglakaw o pag-uli.
you gave as I pass on my way to and from home.





Gikagul-an ko, gibasolan
I felt sorrow, I felt regret

kadtong sapotong panahon
of those moody times

nga wala ko matubag og tarong
when I was not able to right answer


ang inahanon mong pagtando.
your motherly greetings.





Karon, di ko na kadto makita
Now, I do not see it anymore.

kada labay ko sa imong balay.
as I pass by your house.

Lingion ko ang kagahapon
I will look back at those yesteryears

aron makit-an ug madimdim ang imong pahiyom
so I can see and feel your smile

ug madungog ang imong pangumusta
And hear your greetings.





Kadtong pahiyoma, kadtong pulonga,
Those smiles, those words

di mausab, bisan kanus-a.
will never be repeated, ever again.



EL CUEZON

Nacional, Jimenez
Misamis Occidental

UHIPAN

UHIPAN
Centipede

Nagkutas na kos romansa sa dagang
I was panting with my romance with words

dihang nasiplatan ko ang dakong uhipan, isang dangaw kapin.
when I glanced upon a big centipede, more than a palm’s length.

Ang iyang panit daw porselanang mahalon, nagsinaw.
Its skin was like a dear porcelain, shiny,

ang iyang mga tiil nag-ilis-ilis nga bugsay
its legs were like paddles

diha sa iyang malinawong pagsuroy-suroy sa bongbong.
in its peaceful promenade in the wall.

Daw tren nga motul-id, moliko, daw igat ng halas.
Like a train which goes straight and turns wherever, like a sexy snake.

Kalami niyang haploson, palatay-latayon sa akong kalawasan.
How nice it is to touch it, let it crawl in my whole body.

Apan. . . la. . . la . . . ang ikog sa maong uhipan.
But the tail of the centipede is poisonous, poisonous.

Tingalig mapaakan ako o bisan kinsa sa among pamilya.
It might bite me or any member of my family.

Kinahanglang honosan kini sa hayop niyang kinabuhi
Its animal life must be ended

o putlan og ikog aron unya madulaan.
or its tail cut so it could be played with.

Kagilok, kahadlok, kalami baya niya diha unya sa hilakon kong panit.
How tickling, how fearful, how nice it would be to feel it in my onion skin.

Dala ang ruler, akong gidut-an ang iyang lawas, sa ikog dapit.
I pressed a ruler to its body, near the tail.

Idlas pas manantad, nakaikyas kini sa pikas lawak.
Swift as the bird manatad, it escaped into the next room.


Misunod ako, may dalang taas ng tukon.
I followed with a long pole.

Akong gidut-an ang iyang lawas aron maputol ang iyang ikog.
I pressed the pole to its body to cut its tail.

Gipaak niya ang tukon. Gipaak. Giduot pa nakog samot. Dugay.
It bit the pole. Bit. I pressed the pole harder. For a long time.

Hangtud nga gihawoy ako, gipaubos nako ang tukon.
Until I got tired. I brought down the pole.

Aron adto ko siya tiwasan sa salog.
So I can finish it in the floor.

Hunahuna ko, pidyaton na lang gayud. Apan sa usa ka pamilok,
I thought, I would finally smash him. In one click.

sa akong katingala, nawala ang uhipan. Tagolilong.
to my surprise, the centipede was lost. Like one with disappearing power.

Gisilhigan ko ang salog. Giyabyab ang mga sanina didto.
I swept the floor. I fanned it with clothes.

Gisilhigan ang mga dingding, Wala gihapon. Nakaikyas ang uhipan.
I swept the walls. Still not there. The centipede had escaped.

Buhi pa kini. Mamaak unya.
It is still alive. It might bite later.

Aduna pa kiniy kauban. Asawa o bana? Anak?
It still has company. Wife or husband? Children?

Uhipan gihapon. Modagko. Dagko. Mamaak. Mopaak. Bangis. La.
Also centipedes. Which will grow. Big. Which will bite. Will bite. Wild. Poisonous.

La pag-ayo paras katawhan.
Very poisonous for the people.




Daghang uhipan sa atong katilingban.
There are many centipedes in our society.

EL CUEZON (1987) Jimenez, Misamis Occidental