Sulat kang Manang Nenen
Letter to Manang Nenen
Inig-abot sa Mayo,
When May comes,
motungas ang akong panumduman
my mind climbs
ngadto sa Malibacsan,
up Malibacsan,
sa inyong balayng sak-onon
in your house on the hill
pilang lakang gikan sa dalan
a few steps from the road.
Niadtong panahong batan-on pa ang kalibutan
At the time when the world was still young
damgo lang ang semento,
cement was just a dream,
disyertong dyip-ot ang dalang agian,
the road was a narrow desert,
giputos sa abog ang among tiil.
our feet was covered with dust.
Pagligid sa buwan sa mga bulak,
As the month of flowers come,
nangdalag ang mga balili,
the grasses turned yellow,
namulak ang amorseko
amorsekos bloomed
diha sa among mga sinena,
in our clothes,
nanglinya sa daplin ang mga mayamaya.
mayamayas lined along the roadsides.
Human makahapit sa ilang Smith,
After stopping at Smith’s,
hinayhinay kaming moambog,
we slowly went downhill,
ilawm sa kalubian.
under the coconut grooves.
Kalami baya mosakay sa takong
How nice it is to ride a coconut pith
padidit sa agianan!
slide down the trek!
Hangtod mosangpot sa gamayng suba,
Until we reached the small river,
linaw ug sabaan nga tubig.
clear and noisy waters.
Magluksolukso mi, moagi sa mga bato
We jumped from rock to rock, those
nga dili mairog sa among kagaan,
that would not move with our weights,
hangtud makalabang ug motungas na usab
until we have crossed it and we climbed
sa higad-pamistahanan.
the hilly fiesta destination.
Matag abot sa Mayo, bulan sa mga bulak,
When May comes, month of flowers
ug adlaw ni San Isidro Labrador,
and the day of Saint Isidore, the Worker,
sa daghang baryo.
of many barrios.
Labaw na sa tudlo ang mga Mayo
The Mays of my youth
sa akong kabatan-on,
number beyond my fingers.
Mitungas-miambog ako sa Malibacsan,
I climbed up and down Malibacsan
wa pa koy nakit-ang dupong o baksan.
where I have not seen any cobra or boa.
Subang mabaw kung way ulan
Shallow river when it does not rain
pero kung ting-ulan, kakusog diay
but strong during the rainy season,
gianod ang tulay,
the bridge was swept away.
semento na lang among nakit-an.
We only saw the cement.
Gibuhi ko sa panumduman,
I tried to relive in my mind,
kadtong homba nga kinamayan,
that sugared meat dish,
pansit nga gisagolan og hinilisan,
pancit mixed with fried pork,
gipamili ko ang patatas sa estopado,
I chose the potatoes in the estopado,
gikuha lang ang di-tambok nga adobo,
picked the lean adobo,
gihigop ang sabaw sa bas-oyng karneng kabaw
sipped the carabao meat soup
pero gipadaplin ang nagkatag nga luy-a
but set aside the many ginger chops,
nga nipis ug taas nga paghiwa
sliced long and thin
ug sibuyas dahon nga pangtimpla.
and the green onions to taste.
Gipili ang panit sa litsong manok
I chose the skin of the roasted chicken
nga gisuksukag asin ug tanglad.
with salt and lemon grass.
Gitilawan ang sampaynang gapulapula.
I tasted the red dinuguan.
Ang ilogon nga inon-unan, wala na gutara.
The small intestines cooked with vinegar, uncut,
Sinugbang atay sa baboy,
Broiled pig liver.
gipudyot ug gisawsaw sa toyong
I picked and placed it in the soy sauce
may suka ug kalamansi
with vinegar and calamansi.
ug siling haskang halanga,
and very hot pepper,
maong nagpanghuyop akong mikaon.
So I blew the heat away while eating.
Init ang kan-ong gihukad,
The rice was hot.
gitulod sa pepsing init
Followed by hot pepsi.
kay dili pa uso ang refrigerator.
Because refrigerators are still not the vogue.
Wa na ko gahunahuna sa bringhaws pa.
I did not think of the take home foods anymore.
Kadto, kadto ang akong pagpamista.
That, that was my going to the fiesta.
Sukad karon, inig-abot sa Mayo,
From now on, when May comes
motungas-moambog ang akong paghandom
my memories climbs up and down
ngadto sa pista, sa balayng sak-an
to the fiesta and the house we will visit,
pilang lakang gikan sa dalan,
a few steps from the road
didto sa Malibacsan
there in Malibacsan
sa ilang Manong Cleto ug Manang Nenen,
in the house of Manong Cleto and Manang Nenen,
mapahiyomong mokamay kanamo sa among pag-abot
who smiling beckons us in our arrival
ug mokaway sa among pagpanamilit.
And will bid us goodbye as we leave.
Gaulan, galandong, pista sa silong.
If it rains and it is not sunny, there is fiesta below
Gaulan, gainit, pista sa langit.
If it rains and it is sunny, there is a fiesta upstairs.
Didto unya sa langit, naghimo og balay
There in heaven, the carpenter Nong Cleto
ang pandayng si Nong Cleto
built a house
ug ikaw, Manang, motabang sa pagluto ug pag-abiabi.
And you, Manang, will help cook and entertain.
Ug inig-abot sa pangilin,
And when the anniversary comes
dili malimtan ang pahinumdom.
I cannot forget the memories.
Didto unya sa langit, Manang Nenen,
There in heaven, Manang Nenen,
way undang ang pista sa kasingkasing.
The fiesta of the heart does not end.
Tudloi unya kami sa dalan
Teach us the road going there
kay sa pikas kalibutan,
because in the other world
amo gihapon kang pamistahan.
We will still come to your fiesta.
EL CUEZON
Abril 26, 2006
Malibacsan, Jiménez
Misamis Occidental
