usa ka sugilanon

mitagam ang tiguwang. nabyudo kini siya dugay na. Ang iyang pinalanggang asawa namatay sa gaedad pa kini og traynta. Lima ang ilang anak. Iya kining gipadako, gialimahan, pinaagi sa iyang mga singot nga nangahulog tungod sa iyang kakugi.
Sahay, makapanglimbong siya, apan iya kining gihilom. Sa gabii, mangayo siyag pasaylo sa Ginoo.
Gibuhat kini niya tungod og alang sa kaugmaon sa iyang lima ka mga anak.
Sa dihang nangahuman na ang iyang mga anak, dayon nagminyo, ug namalhin sa matag lain-laing mga lugar, kuyog sa ilang mga asawa, siya na lamang ang nahibilin sa iyang balay nga lima ka buok ang mga lawak.
Ang kabibo kaniadto kalit lang nga nawala. Ang sa tan-aw niya guot og sip-ot nga panimuyo, karon nahimong usa ka musoleo. Gibati niya nga ang kalibotan usa ka menteryo ug siya usa ka patay diha sulod sa iyang lungon.
Dili kini mahimo. Gusto pa nako nga ako mabuhi.
Gibalikan niya ang panahon sa iyang kabatan-on. Nag-ilis siya, og sa matag gabii, mangita siya og bag-ong kalibotan.
Nakita niya dapit sa Sanggotan si Adela, 19 anyos, galisog og eskwela tungod s kapobrehon.
Gitagaan niya sa tanang pasalig. Gipakita niya kini sa mga titulo sa iyang mga katigayonan. Sa baga niyang kwarta.
Gipabalik ni Adela ang iyang kinabuhi.
Gikasal silang duha. Gitina sa tiguwang ang iyang buhok. Mipaso isip usa ka kaslonon. Mibagting ang kampana. Sila ang gilibak sa katawhan. Anaa ang tiguwang nga kabaw misabsab sa batan-on nga sagbot.
Anaa ang babayeng hukhok. Baga og nawong.
Apan dili na kini maambat.
Usa ka gabii niana, dunay nakita nga papeles si Adela nga nakapapungot gayod niya. Mora siyag bulkan nga miulbo, nga mibuga sa tanan niyang laba ug misunog sa dagat, mitabon sa mga isla. Nahimong mga bato ang sapa og mga suba.
Gikuha niya ang karaang shotgun, og gipusil ang tiguwang.
Mangingilad, maoy iyang syagit.
Mangingilad ka usab, maoy iyang tubag.
Mibanaw ang dugo sa sulod sa lawak.
Nagkadugo ang dughan ni Adela gikan sa dughan sa tiguwang nga mibugwak ug daghang dugo pagkahuman sa pagbuto sa shotgon nga mibugwak og daghan kaayong bala.
Mikagiw si Adela.
Napalgan usab kining patay didto dapit sa suba sa Karupay.
Naglumos kuno sa iyang kaugalingon.
Og mao kini ang kataposan sa ilang sugilanon.
Puros sila nangamatay. Ang kataposan mao ang pagsalop sa adlaw.
Dayon sa paghulog sa tilon, makita ang tumang kangitngit.
Mabati ang tumang kahilom.
Apan adunay bata nga nagpamati sa maong sugilanon.
Batang tabian, nga nangutana, " Nay, si Lolo Basilio ba ang maong tiguwang?"

Diri ra ako taman. Dili na nako madungog ang tubag sa inahan.
Morag ang tubag mao lang ang , " shhhhh, ayaw og saba. Maulaw tas daghang tawo".