ANG MGA GAGMAYNG ALIBANGBANG
The Small Butterflies
Mga dalag nga bulak
Yellow flowers are
ang gagmayng alibangbang,
the small butterflies,
lihok ug paspas nga naglupad-lupad
they move briskly and fly fast
sa mga mugbong kalibunan
in the short bushes
sa hinayhay nga kahigaran.
of these rolling hills.
Nag-inusara o nagkuyog-kuyog
They are alone or with
sila sa uban.
their companions.
Ang pagkapa-kapa
The flapping
sa ilang mga pako
of their wings
nangahulugan og malipayon
signify happy
nga kinabuhi.
lives.
Silang nangabuhi,
They who live
nanginabuhi ning halayong
and find life in this far
lugar sa kapobrehan,
place of poverty,
kamasanagon sa
how sunny
ilang paglupad.
are their flights.
Samtang ang mga tawo
While people
sa tunga-tunga sa
in the center of
sibilisasyon
civilization
way kapiskay
has no wellness
sa ilang gihandum.
in their dreams.
EL CUEZON
Concepcion, Misamis Occidental
March 27, 2005
3/31/2009
MINAHAL KONG PROFESSOR DOLORES FERIA
MINAHAL KONG PROFESSOR DOLORES FERIA
Dear Professor Dolores Feria
Sa ikaduhang pagbasa ko sa imong paglabay,
The second time I read of your passing,
gisuroy ko ang imong umahan sa mga pulong
I strolled in your field of words ---
mga tipik sa usa ka libro sa bilanggoan---
fragments of a book in prison ---
ug milupad ang akong hunahuna sa mga nangaging tuig.
and my mind flew back years, years ago.
Your hair was all silver,
Pilak ang imong buhok,
your thoughts were gold,
Bulawan ang imong mga hunahuna,
and your kindness, emerald.
ug emerald ang imong kaayo.
Ang imong hunahuna sa usa ka inahan,
Your mind is a mother’s ,
masinabtanon bisan
even understanding those
na niadtong wala tun-i ang imong panlimbasog,
who refused to learn your cause,
ug nag-apas lamang sa mga uno
and are only after flat ones
para sa med school.
for medical schools.
Ang imong requirement nagdala kanako sa kabukiran
Your requirement sent me to the mountains
uban ang groupmate ug bag-ong higala.
with a groupmate and a new friend.
Midali kamig adto sa giulang kahigaran sa Tanay, Rizal
We rushed to the rained Tanay,. Rizal hills
aron makig-istorya kanilang may itomong mga panit.
to talk to them with darker skins.
Remontados, silang yanog mga pangandoy,
Remontados, they of simple dreams,
gihadlok sa usa ka kasilagang dam.
threatened by a damnable dam.
Niadtong gabhiona sa usa ka mingaw nga higad
On that night in a lonely hill,
nakit-an ko ang mga suga sa Manila
I saw the lights of Manila
nga nagpahayahay sa kangitngit
luxuriating in the darkness
ug akong nadumduman ang among paper ug ikaw,
and I, remembering the paper and you,
ug ang mga kasakit sa atong katawhan,
and the pains of our people,
nakapangutana ako: para lang ba kini sa usa ka grado?
asked: Is this just for a grade?
Nahuman ko ang paper, nagpadayon ako sa klase.
I finished the paper, I continued the class.
Nahuman ang semester, nakuha nako ang grado.
The semester ended, I got my grade.
Milakaw na kita sa iya-iyang dalan.
We went our ways.
Gisundan ko ikaw sa imong mga artikulo
I followed you in your articles
sa pipila ka basahon nga akong nabasa ---
in the few papers I read –
imong mga pagdayo sa Sulu, sa Mandalay.
travels to Sulu, to Mandalay.
Hangtud nga nabasahan ko
Until I read of your passing,
Ug nadumduman ko ang imong pilak nga buhok
and I remembered your silver hair,
ang bulawan mong mga hunahuna, ug emerald mong kaayo.
your golden thought, your emerald kindness.
Ania, halokan ko ang imong paghandum,
Here, I kiss your memory,
maayong paglakaw, rebelde kong maestro.
goodbye, dear rebel teacher.
Nagmahal kanimo,
Loving you,
imong rebeldeng estudyante.
your rebel student.
EL CUEZON
Jimenez, Misamis Occidental
Mindanao
Dear Professor Dolores Feria
Sa ikaduhang pagbasa ko sa imong paglabay,
The second time I read of your passing,
gisuroy ko ang imong umahan sa mga pulong
I strolled in your field of words ---
mga tipik sa usa ka libro sa bilanggoan---
fragments of a book in prison ---
ug milupad ang akong hunahuna sa mga nangaging tuig.
and my mind flew back years, years ago.
Your hair was all silver,
Pilak ang imong buhok,
your thoughts were gold,
Bulawan ang imong mga hunahuna,
and your kindness, emerald.
ug emerald ang imong kaayo.
Ang imong hunahuna sa usa ka inahan,
Your mind is a mother’s ,
masinabtanon bisan
even understanding those
na niadtong wala tun-i ang imong panlimbasog,
who refused to learn your cause,
ug nag-apas lamang sa mga uno
and are only after flat ones
para sa med school.
for medical schools.
Ang imong requirement nagdala kanako sa kabukiran
Your requirement sent me to the mountains
uban ang groupmate ug bag-ong higala.
with a groupmate and a new friend.
Midali kamig adto sa giulang kahigaran sa Tanay, Rizal
We rushed to the rained Tanay,. Rizal hills
aron makig-istorya kanilang may itomong mga panit.
to talk to them with darker skins.
Remontados, silang yanog mga pangandoy,
Remontados, they of simple dreams,
gihadlok sa usa ka kasilagang dam.
threatened by a damnable dam.
Niadtong gabhiona sa usa ka mingaw nga higad
On that night in a lonely hill,
nakit-an ko ang mga suga sa Manila
I saw the lights of Manila
nga nagpahayahay sa kangitngit
luxuriating in the darkness
ug akong nadumduman ang among paper ug ikaw,
and I, remembering the paper and you,
ug ang mga kasakit sa atong katawhan,
and the pains of our people,
nakapangutana ako: para lang ba kini sa usa ka grado?
asked: Is this just for a grade?
Nahuman ko ang paper, nagpadayon ako sa klase.
I finished the paper, I continued the class.
Nahuman ang semester, nakuha nako ang grado.
The semester ended, I got my grade.
Milakaw na kita sa iya-iyang dalan.
We went our ways.
Gisundan ko ikaw sa imong mga artikulo
I followed you in your articles
sa pipila ka basahon nga akong nabasa ---
in the few papers I read –
imong mga pagdayo sa Sulu, sa Mandalay.
travels to Sulu, to Mandalay.
Hangtud nga nabasahan ko
Until I read of your passing,
Ug nadumduman ko ang imong pilak nga buhok
and I remembered your silver hair,
ang bulawan mong mga hunahuna, ug emerald mong kaayo.
your golden thought, your emerald kindness.
Ania, halokan ko ang imong paghandum,
Here, I kiss your memory,
maayong paglakaw, rebelde kong maestro.
goodbye, dear rebel teacher.
Nagmahal kanimo,
Loving you,
imong rebeldeng estudyante.
your rebel student.
EL CUEZON
Jimenez, Misamis Occidental
Mindanao
3/30/2009
Usa ka Langgam, Usa ka Buntag, Panahon sa Rumble
Usa ka Langgam, Usa ka Buntag, Panahon sa Rumble
A Bird. One Morning, Rumble Times
Akong gihagoan og pangita ang sungo
I strained to find the beak
nga gigikanan
from which flowed
sa tono nga miligo
the tune showering
sa palibot og kalipay.
the atmosphere with delight.
Akong gituyukan ang punuang
I circled the trunks
dili dako pa sa akong lawas.
no bigger than my body.
Ang akong mga mata misaka
My eyes climbed up
sa mga sanga,
the branches,
naningkamot nga mowiwi
tried to draw open
sa kurtina sa mga dahong
the curtain of leaves
nagpaanindot sa mga kahoy.
adorning the trees.
Pero ang kahon sa musikang
But the music box,
buhi, nagkanta og maayong adlaw,
living, singing good day,
maayong buntag,
good morning,
naputos sa halawom nga kalunhaw
ensconced in deep greenness
layo sa pana
safe from the arrow
sa akong mga mata.
of my eyes.
Hangtod nga ang sungo misira
Until the beak closed
ug milakaw ako,
and I walked away,
nangindahay sa kaugalingon,
promising to myself,
nga sa sunod, ayamon
next time, I shall hunt
ko ikaw pag-usab, pusilon nga buhi
you again, shoot you live
sa akong mga mata
with my eyes
ug embalsamahon
and embalm you
sa usa ka balak.
in a poem.
EL CUEZON
1990s
Commonwealth Subdivision
Diliman, Quezon City
A Bird. One Morning, Rumble Times
Akong gihagoan og pangita ang sungo
I strained to find the beak
nga gigikanan
from which flowed
sa tono nga miligo
the tune showering
sa palibot og kalipay.
the atmosphere with delight.
Akong gituyukan ang punuang
I circled the trunks
dili dako pa sa akong lawas.
no bigger than my body.
Ang akong mga mata misaka
My eyes climbed up
sa mga sanga,
the branches,
naningkamot nga mowiwi
tried to draw open
sa kurtina sa mga dahong
the curtain of leaves
nagpaanindot sa mga kahoy.
adorning the trees.
Pero ang kahon sa musikang
But the music box,
buhi, nagkanta og maayong adlaw,
living, singing good day,
maayong buntag,
good morning,
naputos sa halawom nga kalunhaw
ensconced in deep greenness
layo sa pana
safe from the arrow
sa akong mga mata.
of my eyes.
Hangtod nga ang sungo misira
Until the beak closed
ug milakaw ako,
and I walked away,
nangindahay sa kaugalingon,
promising to myself,
nga sa sunod, ayamon
next time, I shall hunt
ko ikaw pag-usab, pusilon nga buhi
you again, shoot you live
sa akong mga mata
with my eyes
ug embalsamahon
and embalm you
sa usa ka balak.
in a poem.
EL CUEZON
1990s
Commonwealth Subdivision
Diliman, Quezon City
MISAGUBANG KAMI OG GUBAT SA MGA PULONG
MISAGUBANG KAMI OG GUBAT SA MGA PULONG
We Wage a War with Words
Misagubang kami og gubat sa mga pulong
We wage a war with words
nga among gihunghong sa kahanginan
we whisper on air
o sa mga papel
or on paper
aron luwason ang nagkanihit nga kagulangan.
to save our dwindling forests.
Mga pulong lang ang among hinagiban,
Our only weapons are our words
ang pinakamaayong hinagiban.
the most effective weapons.
Di mo putiog itlog nga way bagani, armas o hiyas.
We are not whitees, without warriors, weapons or wampuns.
Aduna kamiy mga pulong
We have words
ug among tinipong kaisog
and our pooled courage
sa atong mga pangutanang natubag.
of our questions answered.
Daghan mig pulong, oo,
We are wordy, yes,
pero dili kami hanginan, nagpakaaron-ingnon.
Ang among mga kaaway hanas sa salamangka
para tabunan ang bulingong pader.
Gipamurikat na nila ang atong kinabuhi
uban sa ilang mga ikog.
Misagubang kami og gubat uban sa among mga pulong.
Ako ang panday sa pulong
nga maghimog pusil ngadto sa igsusulat,
espada ngadto sa stylus.
Akong ipagawa ug ipakayab ang balak sa akong kasuko
ug ang kasuko sa akong balak.
EL CUEZON
We Wage a War with Words
Misagubang kami og gubat sa mga pulong
We wage a war with words
nga among gihunghong sa kahanginan
we whisper on air
o sa mga papel
or on paper
aron luwason ang nagkanihit nga kagulangan.
to save our dwindling forests.
Mga pulong lang ang among hinagiban,
Our only weapons are our words
ang pinakamaayong hinagiban.
the most effective weapons.
Di mo putiog itlog nga way bagani, armas o hiyas.
We are not whitees, without warriors, weapons or wampuns.
Aduna kamiy mga pulong
We have words
ug among tinipong kaisog
and our pooled courage
sa atong mga pangutanang natubag.
of our questions answered.
Daghan mig pulong, oo,
We are wordy, yes,
pero dili kami hanginan, nagpakaaron-ingnon.
Ang among mga kaaway hanas sa salamangka
para tabunan ang bulingong pader.
Gipamurikat na nila ang atong kinabuhi
uban sa ilang mga ikog.
Misagubang kami og gubat uban sa among mga pulong.
Ako ang panday sa pulong
nga maghimog pusil ngadto sa igsusulat,
espada ngadto sa stylus.
Akong ipagawa ug ipakayab ang balak sa akong kasuko
ug ang kasuko sa akong balak.
EL CUEZON
Ang Paril
Sama'g paril
wala mairog,
wala'y kinabuhi,
wala'y pinitik,
kay wala'y
kasing-kasing
Ug migahi,
nitikig, nilagom,
nawad-an sa gahom.
Unsa pa ma'y iya?
gawas sa paghunos,
pagkutlo, pagluka
sa dughang bato
nga nalubong
sa hinigugma
kaniadto.
3/29/2009
Di Mahimong Talikdan
| Sa makadaghang higayon
Imong gilutos og buot tapuson
Nagkamang sa yuta didto sa kawad-on
Nalubong sa lapok,nagpakilooy'ng haw-ason!
Bisan pa man niining tanan
Labot ka niining akong kalibutan
Bisan abugon mo man sa makadaghan
Mobalik ako nganha sa imong tugkaran!
Karon ako kanimo nagpahilayo
Gibalon ko ang mga kasakit og kasubo
Dinhi ko buntogon, kahuyang nga nagatago
Giyahan unta sa langit ako intawon nangamuyo!
Buot ko man nga ikaw hikalimtan
Ilubong sa hingpit kadtong kapakyasan
Apan bisan pa man sa akong nahiaguman
Ikaw, dili og dili gayod nga mahimong hitalikdan!
Adones Bentulan, Adbent
|
Saw-an ta Higala ko
|
Wala ko damha og paabota
Nga mag-krus ang mga dalan ta
Sa dugay nga panahong nagpakahilom ka
Giablihan pagbalik ang atong panaghigala.
Managsama ang lumba nga atong giapilan
Lumba sa pakigbisog, pagsakripisyo'ng hilabihan
Pagsulay, kamingaw, kahingawa og kalisdanan
Kining tanan buntogon aron makab-ot ang kadaugan.
Kung bation mo ang kahuyang og kakutas
Andam ko og tagana nga sundon ang imong gibaktas
Saw-an ta kini og dungan natong hupayon og ibanlas
Aron dinhi niining kangitngit kita makalingkawas!
Sayod ko nga lig-on ang imong mga dapat
Dag-on mo ang mga hagit nga kanimo misugat
Dawaton mo kini bisan pa man og mabug-at
Matam-is mong pahiyom kanako imong isugat!
Adones Bentulan, adbent
|
Matuod Nga Kalipay
ni Adbent sa Tingog Kalubihan
Sa nangaging mga adlaw
Kaugalingon ko nagpakalingaw
Wala na panumbalinga ang kamingaw
Nahikatulog nga pagbati pirmi nang gatukaw.
Walay oras nga giusikan
Nga sa matag hagtok sa orasan
Dunay mga pulong nga gibuy-an
Lain-laing mugna ang mahuna-hunaan.
Wala ko gayod mabantayi
Ang pagsubang sa adlaw og pagsalop niini
Didto sa akong lawak lamang ako nagpakabuhi
Sa paglanog sa tingog,balumbong ang bugtong saksi.
Dinhi ko nakita ang kalipay
Nga sa galamhan ko nakahupay
Alang kaninyo kining akong ginahikay
Sa kinasing-kasing og sa walay pagkalaay.
Sa nangaging mga adlaw
Kaugalingon ko nagpakalingaw
Wala na panumbalinga ang kamingaw
Nahikatulog nga pagbati pirmi nang gatukaw.
Walay oras nga giusikan
Nga sa matag hagtok sa orasan
Dunay mga pulong nga gibuy-an
Lain-laing mugna ang mahuna-hunaan.
Wala ko gayod mabantayi
Ang pagsubang sa adlaw og pagsalop niini
Didto sa akong lawak lamang ako nagpakabuhi
Sa paglanog sa tingog,balumbong ang bugtong saksi.
Dinhi ko nakita ang kalipay
Nga sa galamhan ko nakahupay
Alang kaninyo kining akong ginahikay
Sa kinasing-kasing og sa walay pagkalaay.
3/28/2009
Itanyag Man Ang Kalinaw
nipanaw man ang gugma
ug niabot man ang kamingaw
kanimo nga kanhi nagtukaw
ning lawom nga kagabhion
dili ko itugyan ang akong pagbati
hulip sa imong pagpanaw palayo
bisan itanyag pa ang kalinaw
3/22/2009
Ang Abohon Nga Kapunawpunawan
Dinhi sa tinagua'ng payag
gi lad-ok ko ang tinulo
sa kada litok sa balak
nga sa lahutay
mahubsan tugbang
sa mga luha'ng
way kinutuban
Lumalabay nga panganod
halos ko mahakop
apan sa kamatuoran
gawasnon ang gugma
di sama sa kuwerdas
nga talikala
sa mga dughang
gitukod sa pinatak
nga pagdusingot ug dugo
Ang Tuburan nagmugna
sa mga langgam aron
magdayandayan sa
kahanginan, bisan ang way
pangisip nga mga bukya
mituman sa ilang tahas
Kita migamot na sa yuta,
apan sa gihapon
nangandoy sa paglupad
nga way-kataposan...
nagsud-ong ako kanimo
nga nagtutok sa
abohon nga kapunawpunawan
ang bidlisiw mao
ang imong mga mata
nga mibalukot sa batunaw
...ug ako nakasugakod
gi lad-ok ko ang tinulo
sa kada litok sa balak
nga sa lahutay
mahubsan tugbang
sa mga luha'ng
way kinutuban
Lumalabay nga panganod
halos ko mahakop
apan sa kamatuoran
gawasnon ang gugma
di sama sa kuwerdas
nga talikala
sa mga dughang
gitukod sa pinatak
nga pagdusingot ug dugo
Ang Tuburan nagmugna
sa mga langgam aron
magdayandayan sa
kahanginan, bisan ang way
pangisip nga mga bukya
mituman sa ilang tahas
Kita migamot na sa yuta,
apan sa gihapon
nangandoy sa paglupad
nga way-kataposan...
nagsud-ong ako kanimo
nga nagtutok sa
abohon nga kapunawpunawan
ang bidlisiw mao
ang imong mga mata
nga mibalukot sa batunaw
...ug ako nakasugakod
Ang Mga Alikabo
...nangapulpog
ang baruganan ni bathala,
makalipong nga aliluyok
sa iyang galamhan.
Wa mahiluna nga mikaylap
ang manggad.
ang alimyon sa mga bulak daw mga
alikabo'ng pak-an
mi lutaw-lutaw sa iyang
kasingkasing, taphaw
sa gibug-aton.
ang mga bug-at nga tipaka
dugay ng gilubong inubanan
sa iyang matuod nga gugma.
bug-at ang akong
mga lakang, nanamin sa
yelo sa lim-aw nga nangliki
sa kapakyasan sa
sa akong tumong
sa gihapon
nagpabiling nangaliya
sa kagahapon nga unta
ang pagbati ni bathala
mapukaw...
ang baruganan ni bathala,
makalipong nga aliluyok
sa iyang galamhan.
Wa mahiluna nga mikaylap
ang manggad.
ang alimyon sa mga bulak daw mga
alikabo'ng pak-an
mi lutaw-lutaw sa iyang
kasingkasing, taphaw
sa gibug-aton.
ang mga bug-at nga tipaka
dugay ng gilubong inubanan
sa iyang matuod nga gugma.
bug-at ang akong
mga lakang, nanamin sa
yelo sa lim-aw nga nangliki
sa kapakyasan sa
sa akong tumong
sa gihapon
nagpabiling nangaliya
sa kagahapon nga unta
ang pagbati ni bathala
mapukaw...
3/21/2009
Hikalimtan
Hikalimtan
(ni Vicente Ranudo para kay Francisca Rodis)
Dili mahimo nga ikaw hikalimtan,
Bisag maangkon ko ang imong kasilag
Samtang adunay dapit kining dughan
Nga pagsimbahan sa imong kaanyag.
Dili sala ko nga ikaw ighibalag
Sa pag-usara ko ning kinabuhi
Nga pagsilutan sa dili paghalad
Ug sa paghandum kanimo, pinili.
Nganong maanyag ka ug mabihagon,
Kon daw buot man nga ikaw hikalimtan?
Ngano nga ang imong katawa langitnon
Kon masuko man ang pagahalaran?
Sayud ang Langit nga akong gihimo
Ang mabaskugon nga pagpanlimbasog
Sa pagsalikway ning dughan kanimo
Hinikalimtan ang akong kaikog.
Sayud ang Langit nga buot kong mahanaw
Sa handumanan ako ang imong ngalan,
Basig mabawi ang nawagtang kalinaw
Ug maoy mabalonsa akong lubnganan.
Ug kay nakawang ang akong tinguha,
Bisag giunsa na ning kabubut-on,
Unsay buot mo, hakog nga Bathala,
Unsay buot mo nga akong buhaton?
Kutob mabihag nang imong panan-aw
Ang mamingawon ko nga kinabuhi,
Imong giungkag ang akong kalinaw,
Ug giilisan ug laing pagbati.
Ug sa pagtan-aw sa imong kahuyang
Ug sa pagsali sa akong kalig-on,
Sa ngatongadto, sa akong kabuang
Akong naangkaon ang pagkaolipon.
Ang akong naangkon kay, bisag unsaon
Buot kong kanunay ikawng susud-ongon,
Ang imong ngalan kanunayng yamyamon,
Ang kahumot mong kanunayng hanggapon.
Buot kong mahimo ang tanag mga hiyas,
Buot kong maimo ang tanan nga kaputli,
Buot kong mahimo kang bahin ning lawas,
Nga makagsaksi ning akong gibati.
Alang kanimo mao koy tinguha,
Ning kalibutan duhay silimbahon,
Didto, sa Langit, siya si Bathala,
Dinhi, sa Yuta, ang imong kaambong.
Dili mahimo nga ikaw hikalimtan,
Akong Bathala sinimba sa tago,
Kay kon wala ka sa sulod ning dughan,
Unsa pay ako, Inday, unsa pay ako?
Silaw sa bulan, tipik sa bitoon,
Nga napabilin ning yutang malaay,
Kon daw buot nga dili simbahon,
Iuli sa langit ang imong panagway.
(ni Vicente Ranudo para kay Francisca Rodis)
Dili mahimo nga ikaw hikalimtan,
Bisag maangkon ko ang imong kasilag
Samtang adunay dapit kining dughan
Nga pagsimbahan sa imong kaanyag.
Dili sala ko nga ikaw ighibalag
Sa pag-usara ko ning kinabuhi
Nga pagsilutan sa dili paghalad
Ug sa paghandum kanimo, pinili.
Nganong maanyag ka ug mabihagon,
Kon daw buot man nga ikaw hikalimtan?
Ngano nga ang imong katawa langitnon
Kon masuko man ang pagahalaran?
Sayud ang Langit nga akong gihimo
Ang mabaskugon nga pagpanlimbasog
Sa pagsalikway ning dughan kanimo
Hinikalimtan ang akong kaikog.
Sayud ang Langit nga buot kong mahanaw
Sa handumanan ako ang imong ngalan,
Basig mabawi ang nawagtang kalinaw
Ug maoy mabalonsa akong lubnganan.
Ug kay nakawang ang akong tinguha,
Bisag giunsa na ning kabubut-on,
Unsay buot mo, hakog nga Bathala,
Unsay buot mo nga akong buhaton?
Kutob mabihag nang imong panan-aw
Ang mamingawon ko nga kinabuhi,
Imong giungkag ang akong kalinaw,
Ug giilisan ug laing pagbati.
Ug sa pagtan-aw sa imong kahuyang
Ug sa pagsali sa akong kalig-on,
Sa ngatongadto, sa akong kabuang
Akong naangkaon ang pagkaolipon.
Ang akong naangkon kay, bisag unsaon
Buot kong kanunay ikawng susud-ongon,
Ang imong ngalan kanunayng yamyamon,
Ang kahumot mong kanunayng hanggapon.
Buot kong mahimo ang tanag mga hiyas,
Buot kong maimo ang tanan nga kaputli,
Buot kong mahimo kang bahin ning lawas,
Nga makagsaksi ning akong gibati.
Alang kanimo mao koy tinguha,
Ning kalibutan duhay silimbahon,
Didto, sa Langit, siya si Bathala,
Dinhi, sa Yuta, ang imong kaambong.
Dili mahimo nga ikaw hikalimtan,
Akong Bathala sinimba sa tago,
Kay kon wala ka sa sulod ning dughan,
Unsa pay ako, Inday, unsa pay ako?
Silaw sa bulan, tipik sa bitoon,
Nga napabilin ning yutang malaay,
Kon daw buot nga dili simbahon,
Iuli sa langit ang imong panagway.
Kanus-a Pa?
Kanus-a Pa?
ni Renato F. Gutierrez
Dili maingon
Sa sinugdanan ug
Niadtong unang panahon
Kay wala may sinugdanan ug dili man molabay
Kay kahangturan, nahikalimtan ko lang.
Kining tanan
Mobalik ba sa akong panumdoman
Human ako gitugahan
Kaunoran ug kabukogan
Aron makabaton kaalam ug kasinatian?
Ato bang gikauyonan,
Kita magkahigugmaay ug magsinaaray
Nga dinhi sa kalibutan diin may kahangturan
Mag-inonongay magsinabtanay kanunay?
Gikinahanglan ba
Nga masinati ug matagamtam, pakigbugno sa pangubatan
Pagpatulo sa dugo ug luha?
Ang kalainan sa kamatayon ug kinabuhi
Kasakit ug kasub-anan
Maantos ra ug dali rang hingkalimtan?
Dugay na, ug wala kami'y nakitang hangturanan
Uhaw kami sa kalinaw sa katarungan
Gutom sa pagsinabtanay ug kaharuhay
Pagbuot mo ba nga ang tanan matuman?
Puhon, agad-agad, karong taud-taud, unya ra?
Kami imong tug-anan?
Renato F. Gutierrez is from Pikit, North Cotabato, and is now based in California. This poem is an offering to his grandson who died on New Year's Day 2004.
Kutay: Mindanao Culture
ni Renato F. Gutierrez
Dili maingon
Sa sinugdanan ug
Niadtong unang panahon
Kay wala may sinugdanan ug dili man molabay
Kay kahangturan, nahikalimtan ko lang.
Kining tanan
Mobalik ba sa akong panumdoman
Human ako gitugahan
Kaunoran ug kabukogan
Aron makabaton kaalam ug kasinatian?
Ato bang gikauyonan,
Kita magkahigugmaay ug magsinaaray
Nga dinhi sa kalibutan diin may kahangturan
Mag-inonongay magsinabtanay kanunay?
Gikinahanglan ba
Nga masinati ug matagamtam, pakigbugno sa pangubatan
Pagpatulo sa dugo ug luha?
Ang kalainan sa kamatayon ug kinabuhi
Kasakit ug kasub-anan
Maantos ra ug dali rang hingkalimtan?
Dugay na, ug wala kami'y nakitang hangturanan
Uhaw kami sa kalinaw sa katarungan
Gutom sa pagsinabtanay ug kaharuhay
Pagbuot mo ba nga ang tanan matuman?
Puhon, agad-agad, karong taud-taud, unya ra?
Kami imong tug-anan?
Renato F. Gutierrez is from Pikit, North Cotabato, and is now based in California. This poem is an offering to his grandson who died on New Year's Day 2004.
Kutay: Mindanao Culture
Akong Mga Pangindahay sa Pagpanaw
Akong Mga Pangindahay sa Pagpanaw
ni Jacob Michael Roy Gutierrez
ni Renato F. Gutierrez
Kahamubo
Sa imong Pakighimamat
Kanamong imong biniyaan.
Gibawi ba ikaw sa kahitas-an?
O kanamo gihatag ba ikaw sa makadyot
Aron kami imong lipayon
Sa imong katawa ug mga pahiyom?
Giampo, gipangayo
Ug ang tanan nangaliyupo
Imong kasakit humpayon
Nga hatagan ka ug kinabuhing hapsay ug hataas
Apan sa usa kanamo ikaw gitugyan
Aron ang pagbuot ni bathala matuman.
Da, Iyang pagbuot natuman
Mipanaw ka, imong kalag mikayab
Kaming gibiyaan, mibaha ang among mga luha
Sa Kamingaw, sa kahidlaw nga walay
Makit-ang katapusan.
Hangtud kanus-a kami magahulat
Sa imong pagbalik sa among kiliran?
Diay walay sukod, kay sa kamatayon walay kadugayan
Dili inanay ang paghulat, dili dugay
Sa akong pagmata, sa akong pagkabanhaw
Ikaw ug ako ug tanan kaming mibakho sa imong pagpanaw
Magkahiusa diay nga motagamtam sa kinabuhing walay
kinutoban.
Makadyot ra diay.
[Renato F. Gutierrez is from Pikit, North Cotabato, and is now based in California. This poem is an offering to his grandson who died on New Year's Day 2004.]
Kutay: Mindanao Culture
ni Jacob Michael Roy Gutierrez
ni Renato F. Gutierrez
Kahamubo
Sa imong Pakighimamat
Kanamong imong biniyaan.
Gibawi ba ikaw sa kahitas-an?
O kanamo gihatag ba ikaw sa makadyot
Aron kami imong lipayon
Sa imong katawa ug mga pahiyom?
Giampo, gipangayo
Ug ang tanan nangaliyupo
Imong kasakit humpayon
Nga hatagan ka ug kinabuhing hapsay ug hataas
Apan sa usa kanamo ikaw gitugyan
Aron ang pagbuot ni bathala matuman.
Da, Iyang pagbuot natuman
Mipanaw ka, imong kalag mikayab
Kaming gibiyaan, mibaha ang among mga luha
Sa Kamingaw, sa kahidlaw nga walay
Makit-ang katapusan.
Hangtud kanus-a kami magahulat
Sa imong pagbalik sa among kiliran?
Diay walay sukod, kay sa kamatayon walay kadugayan
Dili inanay ang paghulat, dili dugay
Sa akong pagmata, sa akong pagkabanhaw
Ikaw ug ako ug tanan kaming mibakho sa imong pagpanaw
Magkahiusa diay nga motagamtam sa kinabuhing walay
kinutoban.
Makadyot ra diay.
[Renato F. Gutierrez is from Pikit, North Cotabato, and is now based in California. This poem is an offering to his grandson who died on New Year's Day 2004.]
Kutay: Mindanao Culture
3/20/2009
OMANG
Omang nagmahal sa kinaiyahan
Mipuyo sa ukabhang biniyaan.
Paggamit sa basura sa usikan
Maoy iyang prinsipyog baroganan
Tito Villamor
Mipuyo sa ukabhang biniyaan.
Paggamit sa basura sa usikan
Maoy iyang prinsipyog baroganan
Tito Villamor
OMANG
kinsay magdahom:
ukabhang sa aninikad
gahaw-ang sa baba sa hunasan
gipadaplin na lang ug gipatid-patiran
gipuy-an karon sa naglatagawng
OMANG
Lunhawng Panglantaw
ang lunhawng panglantaw
bunga sa mga nangaging
unos ug bagyo,
alimpulos ug buhawe
labay sa mala nga yuta
dala ang gabaha nga luha
natay-og man ang dalan sa himaya
wala kini nahimong babag
sa lakang sa adlaw
nga misubang sa kabuntagon
hulip sa kangitngit
nga tulisok
sa akong pagpakahilom.
bunga sa mga nangaging
unos ug bagyo,
alimpulos ug buhawe
labay sa mala nga yuta
dala ang gabaha nga luha
natay-og man ang dalan sa himaya
wala kini nahimong babag
sa lakang sa adlaw
nga misubang sa kabuntagon
hulip sa kangitngit
nga tulisok
sa akong pagpakahilom.
3/19/2009
Pagluka sa Gitanom nga Kaligutgot
ang kaligutgot usahay
dili lalim buhion
ug labawng dili daling lukahon
dili lalim buhion
ug labawng dili daling lukahon
kay sama kini sa gamot
mukuyanap, mukatay,
ug mahimong mutuok
sa dughang nagtanom
niining kaligutgot, ug
kapungot sa kahayag
ug ikaw himuong ulipon,
igapos sa kasina,
ilubong sa kahadlok
apan bulahan sila
nga miluka niini,
ug wala magpanagang
masamdan, magkadugo
ang gakugan nga samad
sa imong pagbiya ning dughan
maukab man pagbalik
dili igsapayan,
mahaw-as lang ang kalamayo
nga mikutkot
sa unod nga huyang.
3/18/2009
Ang Pagpanaw
Ang pagpanaw... mikisdom ang panganod nga nagpasidaan sa nag-abanti'ng unos sa batunaw. Apan bisan pa sa katugnaw, wa siya magpakabana "sa miaging mga oras mora man gud ug ting-init na" bulan pa lang sa Marso. Ang agungoy sa kamig mi-bagtok sa nahilis nga yelo. sa unahan, anaay nilalang nga daw anino. Nakigbugno sa urakan. Ang gabon mililong sa akong pagsud-ong. Ang unsa sa unahan akong gisalikway. Dili pagbudhi ang ahat nga kamatayon ...wa nako sirad-i ang pultahan |
Tipdas sa Kaminyoon
Sumala sa nukanuka
sa imong panit, tipdas na.
Apan walay kamatayon
ang imong mga agwanta.
sa imong panit, tipdas na.
Apan walay kamatayon
ang imong mga agwanta.
Giunsa man ka sa imong bana?
Usa ka sayop,
napulo ka libo nga kulata.
Sama sa lipat sa mata,
arang-arang na
ang imong ginhawa.
(Alang sa kasaulogan sa Women's Month)
Apan ayaw gyod tunla
ang imong mga tikuka.
Isuka na sa iyang baba.
Sulti gyod og sakto na.
Inday, gihilantan na ang papel
nga inila daw sa inyong gugma ug pirma.
Ug ang mga pulong niini dugay
na nga gisumbag, gidabok ug gipukpok.
Ayaw huwata nga modaghan
pa ang mga hubag sa imong lawas
Patilawa na og mga yan-angan
ang imong kanahan nga kapikas.
Ug usa niining mga adlawa,
ayaw gyod dawata nga wala
kay bakuna batok sa imong bana.
Cindy Velasquez
3/17/2009
hagawhaw (bag-ong bersyon)
Miapaw ang iyang gabono'ng
mga pulong,
tubag sa way-timik
ko nga kahigwaos.
...kainit, mitay-og
sa nahikatulog nga lim-aw.
Mga matang naghupot
sa daklit nga himaya
nga dili matuki sa
lunhaw'ng pag aninaw
nga sa samang higayon
daw buhawi'ng mikulitog
sa akong tanlag.
Siya ang hangin nga imong
mabatyagan apan dili makita
nga mipahiluna sa kinauyukan
sa akong galamhan
susama sa halawom
nga hagawhaw-
...kini dili alang sa tanan
mga pulong,
tubag sa way-timik
ko nga kahigwaos.
...kainit, mitay-og
sa nahikatulog nga lim-aw.
Mga matang naghupot
sa daklit nga himaya
nga dili matuki sa
lunhaw'ng pag aninaw
nga sa samang higayon
daw buhawi'ng mikulitog
sa akong tanlag.
Siya ang hangin nga imong
mabatyagan apan dili makita
nga mipahiluna sa kinauyukan
sa akong galamhan
susama sa halawom
nga hagawhaw-
...kini dili alang sa tanan
Ang Gugmang Nagtampisaw
..."ang duruha ka kinatumyan
sa lambo, way gihikot"
Nag-alindasay'ng
mga mata.
Mainit nga pagbati
nga sa hingpit mitampisaw.
Wa magpanumbaling nga
mikuyanap, apan
taphaw ngadto sa mga bulak.
Milingi sa inanay
nga nagkakunhod
nga karetera.
Dili bug-os ang iyang
kinabuhi.
Daw batang mihulma
pahibalik
sa tagoangkan.
Pagbalhi'g dagway,
sama sa lastiko,
milabtik pabalik
sa lintunganay'ng-
pamayhon.
sa lambo, way gihikot"
Nag-alindasay'ng
mga mata.
Mainit nga pagbati
nga sa hingpit mitampisaw.
Wa magpanumbaling nga
mikuyanap, apan
taphaw ngadto sa mga bulak.
Milingi sa inanay
nga nagkakunhod
nga karetera.
Dili bug-os ang iyang
kinabuhi.
Daw batang mihulma
pahibalik
sa tagoangkan.
Pagbalhi'g dagway,
sama sa lastiko,
milabtik pabalik
sa lintunganay'ng-
pamayhon.
Ang Way Unod Nga Pagbati
...halawom ang iyang
paghinuktok. Namidpid
sa daplin sa hunasan
Samtang ang mga gagmay'ng
balod mihapuhap
aron mapanas ang timaan
sa hinubuang baruganan.
Nangabuak
sa iyang tiilan
Humok ang iyang
kasingkasing. Way
igong gahom aron masanta
ang limbonga'ng
batilaab.
Kagabii...
ang mga maskara
nangatagak, nahakop
sa naghaganas nga
manggad. Ang Gamhanan
gihukasan apan dili
ang iyang dughan kay
kini naangkon na
sa uban...
paghinuktok. Namidpid
sa daplin sa hunasan
Samtang ang mga gagmay'ng
balod mihapuhap
aron mapanas ang timaan
sa hinubuang baruganan.
Nangabuak
sa iyang tiilan
Humok ang iyang
kasingkasing. Way
igong gahom aron masanta
ang limbonga'ng
batilaab.
Kagabii...
ang mga maskara
nangatagak, nahakop
sa naghaganas nga
manggad. Ang Gamhanan
gihukasan apan dili
ang iyang dughan kay
kini naangkon na
sa uban...
3/15/2009
Insomnya
nakigbugno
ang akong mga
tabon-tabon sa kahayag
diin ang kangitngit
nangaugdaw.
mga lugas misil-ip
ngadto sa balilihan,
ang iyang bidlisiw
mipanaw
nahimugso pag-usab
ang kabuntagon...
tuman sa iyang tahas,
nunot sa panghupaw
nahilis, sama sa batunaw
ilawom sa nagdilaab
nga adlaw
panglimbasog nga
gilikosan sa way-timik
nga bung-aw.
pagkunhod sa kahayag
gisiba sa kilumkilom
sama sa kamatayon
nga nag-ungaw...
3/02/2009
Pagsinggit Sa Tampi Sa Suba
Pagsinggit Sa Tampi Sa Suba
i. taghoy taliwa sa katalagman
Gipangita sa anino sa akong pilok
Ang pundok sa baha, gihinol
Sa kumingking sa among sagum-ot nga buhok
Ang haguros sa bastos nga yamog. Ang taliwa
Sa buntag ug gabii walay kalahian
Sa multong nagpangayo og limos
Nanlimbawot ang among balhibo
Tungod sa singgit nga gisapnay sa among mga puya
Nakigsambunot sa nagkadaiyang alingasngas:
Nagsipok nga mga gangis, nangadyeng mga tiki
Gapasan kaming natugsaw sa Bentana
Patalinghogan ba namo ang kapait sa bakho sa ulan?
O kaha padayon kaming magpabungol-bungol
Sa nagkanuos nga bahakhak sa pikas tampi?
Ah, sa bahakhak nilang dunot, uga nga luha—
Silang naluwas sa katalagman
Sa dalugdog. Magpabuta-buta na ba lang kami
Sa pagpanglipagha sa among panit
Isip timailhan sa pagwara-wara sa alingatong?
Oo, pagadibuhoan nila ang daot
Nga mga panultihon sa udtong-tutok
Kilat silang tunok sa among dugokan
Kilat sila sa nagkutoyng dalugdog
Kilat sila sa halayong lubnganan
Kilat silang nagkamang; itom nga ulod.
Puthawng anino lamang kaming nangagipod
Gikan sa kahapdos sa among pangos.
Alang nila, susama lamang kami sa hangol nga kalag
Way pagka kabalaan, taralong way hinungdan
Sa mini nga Sanhedrin
Manglutaw ang gay-ot namong kalawasan
Ipanigsusi na lang kaha namo sa tuktugaok
Sa mga manok-ihalas. Nalisang kami, lisang kaayo
Nga basin sa pagkahugno sa pal-og, saw-on
Ang gabok namong mga anago
Karon, naglantaw na kami sa sapa, ania na—
Mabalbag na ang sentido sa among mga singgit
Moaslay na ang pus-on sa tuboran
Hinunoa, nasayod kami: dili kami magpakitabang sa rebulto
Sa mga anananggal, dili namo ibaligya ang gilukdo
Nga banga ug kaban. Sanglit nahapnig dinhi ang
Bahandi nga giampingan sa among kaliwatan
Ihangyo namo: sa matag halok sa sawumsom
Pasagdi ninyo, pasagdi ninyong
Magyamyam kami og mga panangpit.
Subling hapyoron ang dughan sa among mga inahan
Gigunitan ni Lulid ang sitro— ang kalipay sa among mga anito
Dili kami moyukbo sa puting diyos.
Bisan mahutdan pa kami sa yuta.
Dili mongisngis ang among mga kinumo
Sanglit yuta man usab ang among sambog.
ii. hukom sa suba ug ang piyak sa nikiladong bantayog
Walay kahulogan ang daling
Pagtuang sa ulan. Tungod kay nagsugwak na
Ang tinubdan sa kaligutgot. Namudlat na ang bangkaw
Sa mga manggugubat sa among kaliwatan
Andam nang ihimugso sa sabakan sa kabaghion,
Ang mga anak sa yuta; sila ang mga libgos nga
Dugay nang gipaabot sa gikatakdang tigpanurok
Dili sila kapugngan bisan sa suwab
Sa tinegre ug binagon . Walay talawan sa among talay,
Ang kasundalohan dili moatras—
Hinunoa, motimbakuwas sa sidsiran sa kahilom
Ang mga bituong day-o
Ania kami nga naglaas sa taming ug sundang
iii. epipaniya sa mga biniyaan
Ipahamtang ko ang gahom sa sungkod
Sa matag kapukan sa gamot, usa ka obituwaryo—
Nangislag ang mga diwata ni Caravana
May hulga sa trahedya ang mga ngabil nga lisang
Nagkurog, nagbakho, nagpanglingo
Gani wala may ikayawyaw ang
Libat nga talan-awon sa prosesyon
Paminaw kamo sa linunggoag ulong tigkansiyon
Magpangamay sila sa pundidong mga aninipot
Bisan pa ang mga ingon niining ritwal, tipaka lamang
Sa kuyamis nga pangandoy, kasugiran na lang—
Usa na lang ka mito ang kinulit, itom nga Diyos
Ang lang-og nga gininhawa sa bakakon
Ug doktoradong tigsugilon
Maoy magpatigbabaw sa kasadpanong hutuhot
Sila ang mga tagsala nganong nabugto
Ang pisi, ang manluluwas nga pisi
Walay magunitang tanod sa kamatuoran—
Usa kini ka balinsuhi!
Hinay-hinay nilang gigum-os ang mga gabii
Ay, nangislag na ang mga buang nga kabog
Ang hulagway sa kaibog, usa na ka halayong kagahapon
Kay mahilomon na kining gitunod sa lubnganang
Walay timaan. Maaninaw mo ba ang tigbayon
Sa ilang mga kalag nga nanagtago sa katalaw sa kangitngit?
Mga manggugubat silang walay itlog!
Mga manggugubat silang kanding nga
Motiyabaw sa ting-ulan, mga bunhok silang
Nanuksok ilawom sa sayal. Wala akoy nasil-ip
Gawas sa gibus-awng baho sa nangalata
Nga mga iring, iro, nadunot nga kalawasan
Ang taliwa sa duha ka tampi
Usa ka teyatrong gidulaan sa kinabuhi ug kamatayon
Hangtod na lang dinhi ang sangpotanan.
iv. odesiya sa mapahigawasong kabugnaw
Salamat sa obeliskong tuod sa kaingin
Ilansang namo dinhi ang among kaluwasan
Walay malupigon nga makahimo pagbungkag
Sa among pagkinuptanay
Dili mangurog ang among tuhod
Andam namong antoson ang kabinhod sa
Balit-ad namong pagluhod
Hangtod na lang kami dinhi, nangagadlas
Ang lawas nga gipiyestahan sa pangos ug bun-og
Apan dili kami kaposon sa gininhawa
Magtuwad kaming mag-ubog sa baha
Moaginod kami, moaginod nga mainampingon—
Nasayod kaming manggahi ang among kaunoran,
Sa kahapdos sa paslot niining among panaw
Niining taas namong panaw
Ganti niini ang malantawng kahayag
Nasayod kaming sa unahan nagpaabot kanamo
Ang lantay sa among pagpahulay
Ug dinhi motagpilaw kaming magpahiyom
Mokugan sa panahon ang samad sa among dughan—
Ang samad sa among pagbati
Subli namong gakson ang kahumot
Sa among mga halad. Kami karon ang bag-ong binhi
Sa pagkahimugso ug kinabuhi
Ug sa bulok sa lunhawng kabuntagon
Subli kaming magpatianod sa gasa nga
Giampingan sa among katigulangan
Ug sa kabuntagon usab namo ipahiluna
Ang kabalaan sa among bukog ug dugo…
OMAR KHALID
(Ang bersiyong Tinagalog niining balaka mananaog sa Unang
Pinasidunggan
sa Gawad Surian sa Tula—Gantimpalang Collantes ubos sa pagpasiugda
sa Komisyon sa Wikang Filipino. Ang pasidungog gitunol sa Cherry
Blossoms Hotel, Ermita, Manila niadtong Abril 2, 2008. Ang hunta sa
mga
hurado gitagsiyahan ni Dr. Cirilo Bautista.)
i. taghoy taliwa sa katalagman
Gipangita sa anino sa akong pilok
Ang pundok sa baha, gihinol
Sa kumingking sa among sagum-ot nga buhok
Ang haguros sa bastos nga yamog. Ang taliwa
Sa buntag ug gabii walay kalahian
Sa multong nagpangayo og limos
Nanlimbawot ang among balhibo
Tungod sa singgit nga gisapnay sa among mga puya
Nakigsambunot sa nagkadaiyang alingasngas:
Nagsipok nga mga gangis, nangadyeng mga tiki
Gapasan kaming natugsaw sa Bentana
Patalinghogan ba namo ang kapait sa bakho sa ulan?
O kaha padayon kaming magpabungol-bungol
Sa nagkanuos nga bahakhak sa pikas tampi?
Ah, sa bahakhak nilang dunot, uga nga luha—
Silang naluwas sa katalagman
Sa dalugdog. Magpabuta-buta na ba lang kami
Sa pagpanglipagha sa among panit
Isip timailhan sa pagwara-wara sa alingatong?
Oo, pagadibuhoan nila ang daot
Nga mga panultihon sa udtong-tutok
Kilat silang tunok sa among dugokan
Kilat sila sa nagkutoyng dalugdog
Kilat sila sa halayong lubnganan
Kilat silang nagkamang; itom nga ulod.
Puthawng anino lamang kaming nangagipod
Gikan sa kahapdos sa among pangos.
Alang nila, susama lamang kami sa hangol nga kalag
Way pagka kabalaan, taralong way hinungdan
Sa mini nga Sanhedrin
Manglutaw ang gay-ot namong kalawasan
Ipanigsusi na lang kaha namo sa tuktugaok
Sa mga manok-ihalas. Nalisang kami, lisang kaayo
Nga basin sa pagkahugno sa pal-og, saw-on
Ang gabok namong mga anago
Karon, naglantaw na kami sa sapa, ania na—
Mabalbag na ang sentido sa among mga singgit
Moaslay na ang pus-on sa tuboran
Hinunoa, nasayod kami: dili kami magpakitabang sa rebulto
Sa mga anananggal, dili namo ibaligya ang gilukdo
Nga banga ug kaban. Sanglit nahapnig dinhi ang
Bahandi nga giampingan sa among kaliwatan
Ihangyo namo: sa matag halok sa sawumsom
Pasagdi ninyo, pasagdi ninyong
Magyamyam kami og mga panangpit.
Subling hapyoron ang dughan sa among mga inahan
Gigunitan ni Lulid ang sitro— ang kalipay sa among mga anito
Dili kami moyukbo sa puting diyos.
Bisan mahutdan pa kami sa yuta.
Dili mongisngis ang among mga kinumo
Sanglit yuta man usab ang among sambog.
ii. hukom sa suba ug ang piyak sa nikiladong bantayog
Walay kahulogan ang daling
Pagtuang sa ulan. Tungod kay nagsugwak na
Ang tinubdan sa kaligutgot. Namudlat na ang bangkaw
Sa mga manggugubat sa among kaliwatan
Andam nang ihimugso sa sabakan sa kabaghion,
Ang mga anak sa yuta; sila ang mga libgos nga
Dugay nang gipaabot sa gikatakdang tigpanurok
Dili sila kapugngan bisan sa suwab
Sa tinegre ug binagon . Walay talawan sa among talay,
Ang kasundalohan dili moatras—
Hinunoa, motimbakuwas sa sidsiran sa kahilom
Ang mga bituong day-o
Ania kami nga naglaas sa taming ug sundang
iii. epipaniya sa mga biniyaan
Ipahamtang ko ang gahom sa sungkod
Sa matag kapukan sa gamot, usa ka obituwaryo—
Nangislag ang mga diwata ni Caravana
May hulga sa trahedya ang mga ngabil nga lisang
Nagkurog, nagbakho, nagpanglingo
Gani wala may ikayawyaw ang
Libat nga talan-awon sa prosesyon
Paminaw kamo sa linunggoag ulong tigkansiyon
Magpangamay sila sa pundidong mga aninipot
Bisan pa ang mga ingon niining ritwal, tipaka lamang
Sa kuyamis nga pangandoy, kasugiran na lang—
Usa na lang ka mito ang kinulit, itom nga Diyos
Ang lang-og nga gininhawa sa bakakon
Ug doktoradong tigsugilon
Maoy magpatigbabaw sa kasadpanong hutuhot
Sila ang mga tagsala nganong nabugto
Ang pisi, ang manluluwas nga pisi
Walay magunitang tanod sa kamatuoran—
Usa kini ka balinsuhi!
Hinay-hinay nilang gigum-os ang mga gabii
Ay, nangislag na ang mga buang nga kabog
Ang hulagway sa kaibog, usa na ka halayong kagahapon
Kay mahilomon na kining gitunod sa lubnganang
Walay timaan. Maaninaw mo ba ang tigbayon
Sa ilang mga kalag nga nanagtago sa katalaw sa kangitngit?
Mga manggugubat silang walay itlog!
Mga manggugubat silang kanding nga
Motiyabaw sa ting-ulan, mga bunhok silang
Nanuksok ilawom sa sayal. Wala akoy nasil-ip
Gawas sa gibus-awng baho sa nangalata
Nga mga iring, iro, nadunot nga kalawasan
Ang taliwa sa duha ka tampi
Usa ka teyatrong gidulaan sa kinabuhi ug kamatayon
Hangtod na lang dinhi ang sangpotanan.
iv. odesiya sa mapahigawasong kabugnaw
Salamat sa obeliskong tuod sa kaingin
Ilansang namo dinhi ang among kaluwasan
Walay malupigon nga makahimo pagbungkag
Sa among pagkinuptanay
Dili mangurog ang among tuhod
Andam namong antoson ang kabinhod sa
Balit-ad namong pagluhod
Hangtod na lang kami dinhi, nangagadlas
Ang lawas nga gipiyestahan sa pangos ug bun-og
Apan dili kami kaposon sa gininhawa
Magtuwad kaming mag-ubog sa baha
Moaginod kami, moaginod nga mainampingon—
Nasayod kaming manggahi ang among kaunoran,
Sa kahapdos sa paslot niining among panaw
Niining taas namong panaw
Ganti niini ang malantawng kahayag
Nasayod kaming sa unahan nagpaabot kanamo
Ang lantay sa among pagpahulay
Ug dinhi motagpilaw kaming magpahiyom
Mokugan sa panahon ang samad sa among dughan—
Ang samad sa among pagbati
Subli namong gakson ang kahumot
Sa among mga halad. Kami karon ang bag-ong binhi
Sa pagkahimugso ug kinabuhi
Ug sa bulok sa lunhawng kabuntagon
Subli kaming magpatianod sa gasa nga
Giampingan sa among katigulangan
Ug sa kabuntagon usab namo ipahiluna
Ang kabalaan sa among bukog ug dugo…
OMAR KHALID
(Ang bersiyong Tinagalog niining balaka mananaog sa Unang
Pinasidunggan
sa Gawad Surian sa Tula—Gantimpalang Collantes ubos sa pagpasiugda
sa Komisyon sa Wikang Filipino. Ang pasidungog gitunol sa Cherry
Blossoms Hotel, Ermita, Manila niadtong Abril 2, 2008. Ang hunta sa
mga
hurado gitagsiyahan ni Dr. Cirilo Bautista.)
Kabriel Macondo: Duha Ka Balak
Mga higala naa na sab koy duha ka bag-ong balak nga akong ikaambit
ninyo. Ang unang balak nag-ulohan og "Laylayan tika." Kining balaka
akong namugna isip usa ka paghalad sa akong inahan. Ang unang ulohan
gyod ani mao ang "Oda alang kang Nanay" nya namubo ngadto sa "Kang
Nanay" hangtod nahimong "Melodiya Ka Nanay." Apan si Bay Omar Khalid
misugyot nako nga ang nindot iulohan mao ang "Laylay Sa Hangin." Apan
sa
akong tantong tinimbang, mas nindot wagtangon ang hangin kay mahimong
mosugyot nig way kapaingnan. Busa, "Laylayan tika" ang haom nga ulohan
sa balak.
Ang ikaduhang balak, namugna sa dihang nagrebisar ko sa naunang
balak. Samtang nagrebisar, kalit lang dunay misulbong nga kalagot sa
akong kaugatan. Ug sa wa madugay, miawas ning balaka: "Litaniya Taliwa
Sa Sementong Kalasangan."
Laylayan tika
Paminawa ko Nanay:
orkestra
ang imong tingog
himoon ko
ikaw nga bulawang bantayog
sa lapad nga luna
sa akong panumdoman
isaad ko: di ka
matumpag. kanunay kong
tadlason
ang dalan-dalan
sa akong kagahapon
diin mibukad
ang akong antuwangang
kasingkasing
sa dihang akong gihapuhap
ang silaw
sa adlaw
nga mibatog
sa imong balaang nawong
di. ug di ko itugot
nga masanapan
sa lang-og kalimot
ang pagwilik-wilik
sa akong talidhay
uban nimo.
way, anino,
nga makahulip, nimo.
di ko maihap
ang mga bituon
sa imong mga singot
nga imong gipagilak
alang nako
di ko sab masubay
kon pila na ka kabuntagon
sa akong kinabuhi
nga imong gipukaw.
wa ko malimot
nga nagtaghoy-taghoy
ang gilangit ko
nga galamhan human
sa paggakos
sa imong maamumahong
tingog nako.
Nay, gilukdo mo
ang tanang hagit
sa panahon
gisalibay mo
ang tanang hadla
gipakigbatokan mo
ang multong salimuang
gipakigharongan mo
ang bagyong kahingawa.
Nay, obra maestra ka
sa dihang wa mo pahaguka
ang imong kagabhion aron
lang imong masuta
nga naa pay mosubang
paglaom alang nako.
ikaw ug ikaw ra gyod,
Nay, ang tabunong unod
ug Bathalan-ong bukog
sa gugma...
Litaniya Taliwa Sa Sementong Kalasangan
Ayaw kog suginli og mga bituon.
Gikawat mo ang laylay
Sa akong kabuntagon
Giulingan mo ang akong hubakong kalag
Paminaw:
Plawtang yabag
Ang akong tingog---
Alingugnog, alingugngog!
Natumpag na ang baldadong bantayog
Sa akong kaugalingon wa na koy
Angay nga tadlason ang akong odesiya
Sa akong yutang Tabunon
Usa ka muryatic nga ilusyon!
Nalawos na
Ang akong antuwangang
Kasingkasing nadat-ogan ang silaw
Sa akong adlaw og mga dag-om.
Alkitran ang akong katarata.
Nakasabot ka?
Ayaw, ayaw na pukawa
Ang akong kaugmaon
Di na ko pagakos
Sa imong hagawhaw---
Malinglahong hagawhaw!
Kay way bili ang akong pagkabiba
Sa mga hadla sa nagwandog-wandog
Nga panahon ug
Sa akong pagsalibay sa akong alindasay,
Halangdon ang magpalamoy sa kilat.
Timan-i sab: mibarag ang akong pagginhawa
Ug patay na akong kahingawa.
-- KABRIEL MACONDO
ninyo. Ang unang balak nag-ulohan og "Laylayan tika." Kining balaka
akong namugna isip usa ka paghalad sa akong inahan. Ang unang ulohan
gyod ani mao ang "Oda alang kang Nanay" nya namubo ngadto sa "Kang
Nanay" hangtod nahimong "Melodiya Ka Nanay." Apan si Bay Omar Khalid
misugyot nako nga ang nindot iulohan mao ang "Laylay Sa Hangin." Apan
sa
akong tantong tinimbang, mas nindot wagtangon ang hangin kay mahimong
mosugyot nig way kapaingnan. Busa, "Laylayan tika" ang haom nga ulohan
sa balak.
Ang ikaduhang balak, namugna sa dihang nagrebisar ko sa naunang
balak. Samtang nagrebisar, kalit lang dunay misulbong nga kalagot sa
akong kaugatan. Ug sa wa madugay, miawas ning balaka: "Litaniya Taliwa
Sa Sementong Kalasangan."
Laylayan tika
Paminawa ko Nanay:
orkestra
ang imong tingog
himoon ko
ikaw nga bulawang bantayog
sa lapad nga luna
sa akong panumdoman
isaad ko: di ka
matumpag. kanunay kong
tadlason
ang dalan-dalan
sa akong kagahapon
diin mibukad
ang akong antuwangang
kasingkasing
sa dihang akong gihapuhap
ang silaw
sa adlaw
nga mibatog
sa imong balaang nawong
di. ug di ko itugot
nga masanapan
sa lang-og kalimot
ang pagwilik-wilik
sa akong talidhay
uban nimo.
way, anino,
nga makahulip, nimo.
di ko maihap
ang mga bituon
sa imong mga singot
nga imong gipagilak
alang nako
di ko sab masubay
kon pila na ka kabuntagon
sa akong kinabuhi
nga imong gipukaw.
wa ko malimot
nga nagtaghoy-taghoy
ang gilangit ko
nga galamhan human
sa paggakos
sa imong maamumahong
tingog nako.
Nay, gilukdo mo
ang tanang hagit
sa panahon
gisalibay mo
ang tanang hadla
gipakigbatokan mo
ang multong salimuang
gipakigharongan mo
ang bagyong kahingawa.
Nay, obra maestra ka
sa dihang wa mo pahaguka
ang imong kagabhion aron
lang imong masuta
nga naa pay mosubang
paglaom alang nako.
ikaw ug ikaw ra gyod,
Nay, ang tabunong unod
ug Bathalan-ong bukog
sa gugma...
Litaniya Taliwa Sa Sementong Kalasangan
Ayaw kog suginli og mga bituon.
Gikawat mo ang laylay
Sa akong kabuntagon
Giulingan mo ang akong hubakong kalag
Paminaw:
Plawtang yabag
Ang akong tingog---
Alingugnog, alingugngog!
Natumpag na ang baldadong bantayog
Sa akong kaugalingon wa na koy
Angay nga tadlason ang akong odesiya
Sa akong yutang Tabunon
Usa ka muryatic nga ilusyon!
Nalawos na
Ang akong antuwangang
Kasingkasing nadat-ogan ang silaw
Sa akong adlaw og mga dag-om.
Alkitran ang akong katarata.
Nakasabot ka?
Ayaw, ayaw na pukawa
Ang akong kaugmaon
Di na ko pagakos
Sa imong hagawhaw---
Malinglahong hagawhaw!
Kay way bili ang akong pagkabiba
Sa mga hadla sa nagwandog-wandog
Nga panahon ug
Sa akong pagsalibay sa akong alindasay,
Halangdon ang magpalamoy sa kilat.
Timan-i sab: mibarag ang akong pagginhawa
Ug patay na akong kahingawa.
-- KABRIEL MACONDO
3/01/2009
Pagsinggit Sa Tampi Sa Suba
*Pagsinggit Sa Tampi Sa Suba
*/i. taghoy taliwa sa katalagman
/Gipangita sa anino sa akong pilok
Ang pundok sa baha, gihinol
Sa kumingking sa among sagum-ot nga buhok
Ang haguros sa bastos nga yamog. Ang taliwa
Sa buntag ug gabii walay kalahian
Sa multong nagpangayo og limos
Nanlimbawot ang among balhibo
Tungod sa singgit nga gisapnay sa among mga puya
Nakigsambunot sa nagkadaiyang alingasngas:
Nagsipok nga mga gangis, nangadyeng mga tiki
Gapasan kaming natugsaw sa Bentana
Patalinghogan ba namo ang kapait sa bakho sa ulan?
O kaha padayon kaming magpabungol-bungol
Sa nagkanuos nga bahakhak sa pikas tampi?
Ah, sa bahakhak nilang dunot, uga nga luha—
Silang naluwas sa katalagman
Sa dalugdog. Magpabuta-buta na ba lang kami
Sa pagpanglipagha sa among panit
Isip timailhan sa pagwara-wara sa alingatong?
Oo, pagadibuhoan nila ang daot
Nga mga panultihon sa udtong-tutok
Kilat silang tunok sa among dugokan
Kilat sila sa nagkutoyng dalugdog
Kilat sila sa halayong lubnganan
Kilat silang nagkamang; itom nga ulod.
Puthawng anino lamang kaming nangagipod
Gikan sa kahapdos sa among pangos.
Alang nila, susama lamang kami sa hangol nga kalag
Way pagka kabalaan, taralong way hinungdan
Sa mini nga Sanhedrin
Manglutaw ang gay-ot namong kalawasan
Ipanigsusi na lang kaha namo sa tuktugaok
Sa mga manok-ihalas. Nalisang kami, lisang kaayo
Nga basin sa pagkahugno sa pal-og, saw-on
Ang gabok namong mga anago
Karon, naglantaw na kami sa sapa, ania na—
Mabalbag na ang sentido sa among mga singgit
Moaslay na ang pus-on sa tuboran
Hinunoa, nasayod kami: dili kami magpakitabang sa rebulto
Sa mga anananggal, dili namo ibaligya ang gilukdo
Nga banga ug kaban. Sanglit nahapnig dinhi ang
Bahandi nga giampingan sa among kaliwatan
Ihangyo namo: sa matag halok sa sawumsom
Pasagdi ninyo, pasagdi ninyong
Magyamyam kami og mga panangpit.
Subling hapyoron ang dughan sa among mga inahan
Gigunitan ni Lulid ang sitro— ang kalipay sa among mga anito
Dili kami moyukbo sa puting diyos.
Bisan mahutdan pa kami sa yuta.
Dili mongisngis ang among mga kinumo
Sanglit yuta man usab ang among sambog.
/ii. hukom sa suba ug ang piyak sa nikiladong bantayog
/Walay kahulogan ang daling
Pagtuang sa ulan. Tungod kay nagsugwak na
Ang tinubdan sa kaligutgot. Namudlat na ang bangkaw
Sa mga manggugubat sa among kaliwatan
Andam nang ihimugso sa sabakan sa kabaghion,
Ang mga anak sa yuta; sila ang mga libgos nga
Dugay nang gipaabot sa gikatakdang tigpanurok
Dili sila kapugngan bisan sa suwab
Sa tinegre ug binagon . Walay talawan sa among talay,
Ang kasundalohan dili moatras—
Hinunoa, motimbakuwas sa sidsiran sa kahilom
Ang mga bituong day-o
Ania kami nga naglaas sa taming ug sundang
/iii. epipaniya sa mga biniyaan
/Ipahamtang ko ang gahom sa sungkod
Sa matag kapukan sa gamot, usa ka obituwaryo—
Nangislag ang mga diwata ni Caravana
May hulga sa trahedya ang mga ngabil nga lisang
Nagkurog, nagbakho, nagpanglingo
Gani wala may ikayawyaw ang
Libat nga talan-awon sa prosesyon
Paminaw kamo sa linunggoag ulong tigkansiyon
Magpangamay sila sa pundidong mga aninipot
Bisan pa ang mga ingon niining ritwal, tipaka lamang
Sa kuyamis nga pangandoy, kasugiran na lang—
Usa na lang ka mito ang kinulit, itom nga Diyos
Ang lang-og nga gininhawa sa bakakon
Ug doktoradong tigsugilon
Maoy magpatigbabaw sa kasadpanong hutuhot
Sila ang mga tagsala nganong nabugto
Ang pisi, ang manluluwas nga pisi
Walay magunitang tanod sa kamatuoran—
Usa kini ka balinsuhi!
Hinay-hinay nilang gigum-os ang mga gabii
Ay, nangislag na ang mga buang nga kabog
Ang hulagway sa kaibog, usa na ka halayong kagahapon
Kay mahilomon na kining gitunod sa lubnganang
Walay timaan. Maaninaw mo ba ang tigbayon
Sa ilang mga kalag nga nanagtago sa katalaw sa kangitngit?
Mga manggugubat silang walay itlog!
Mga manggugubat silang kanding nga
Motiyabaw sa ting-ulan, mga bunhok silang
Nanuksok ilawom sa sayal. Wala akoy nasil-ip
Gawas sa gibus-awng baho sa nangalata
Nga mga iring, iro, nadunot nga kalawasan
Ang taliwa sa duha ka tampi
Usa ka teyatrong gidulaan sa kinabuhi ug kamatayon
Hangtod na lang dinhi ang sangpotanan.
/iv. odesiya sa mapahigawasong kabugnaw
/Salamat sa obeliskong tuod sa kaingin
Ilansang namo dinhi ang among kaluwasan
Walay malupigon nga makahimo pagbungkag
Sa among pagkinuptanay
Dili mangurog ang among tuhod
Andam namong antoson ang kabinhod sa
Balit-ad namong pagluhod
Hangtod na lang kami dinhi, nangagadlas
Ang lawas nga gipiyestahan sa pangos ug bun-og
Apan dili kami kaposon sa gininhawa
Magtuwad kaming mag-ubog sa baha
Moaginod kami, moaginod nga mainampingon—
Nasayod kaming manggahi ang among kaunoran,
Sa kahapdos sa paslot niining among panaw
Niining taas namong panaw
Ganti niini ang malantawng kahayag
Nasayod kaming sa unahan nagpaabot kanamo
Ang lantay sa among pagpahulay
Ug dinhi motagpilaw kaming magpahiyom
Mokugan sa panahon ang samad sa among dughan—
Ang samad sa among pagbati
Subli namong gakson ang kahumot
Sa among mga halad. Kami karon ang bag-ong binhi
Sa pagkahimugso ug kinabuhi
Ug sa bulok sa lunhawng kabuntagon
Subli kaming magpatianod sa gasa nga
Giampingan sa among katigulangan
Ug sa kabuntagon usab namo ipahiluna
Ang kabalaan sa among bukog ug dugo…
OMAR KHALID
(Ang bersiyong Tinagalog niining balaka mananaog sa Unang Pinasidunggan
sa Gawad Surian sa Tula—Gantimpalang Collantes ubos sa pagpasiugda sa
Komisyon sa Wikang Filipino. Ang pasidungog gitunol sa Cherry Blossoms
Hotel, Ermita, Manila niadtong Abril 2, 2008. Ang hunta sa mga hurado
gitagsiyahan ni Dr. Cirilo Bautista.)
*/i. taghoy taliwa sa katalagman
/Gipangita sa anino sa akong pilok
Ang pundok sa baha, gihinol
Sa kumingking sa among sagum-ot nga buhok
Ang haguros sa bastos nga yamog. Ang taliwa
Sa buntag ug gabii walay kalahian
Sa multong nagpangayo og limos
Nanlimbawot ang among balhibo
Tungod sa singgit nga gisapnay sa among mga puya
Nakigsambunot sa nagkadaiyang alingasngas:
Nagsipok nga mga gangis, nangadyeng mga tiki
Gapasan kaming natugsaw sa Bentana
Patalinghogan ba namo ang kapait sa bakho sa ulan?
O kaha padayon kaming magpabungol-bungol
Sa nagkanuos nga bahakhak sa pikas tampi?
Ah, sa bahakhak nilang dunot, uga nga luha—
Silang naluwas sa katalagman
Sa dalugdog. Magpabuta-buta na ba lang kami
Sa pagpanglipagha sa among panit
Isip timailhan sa pagwara-wara sa alingatong?
Oo, pagadibuhoan nila ang daot
Nga mga panultihon sa udtong-tutok
Kilat silang tunok sa among dugokan
Kilat sila sa nagkutoyng dalugdog
Kilat sila sa halayong lubnganan
Kilat silang nagkamang; itom nga ulod.
Puthawng anino lamang kaming nangagipod
Gikan sa kahapdos sa among pangos.
Alang nila, susama lamang kami sa hangol nga kalag
Way pagka kabalaan, taralong way hinungdan
Sa mini nga Sanhedrin
Manglutaw ang gay-ot namong kalawasan
Ipanigsusi na lang kaha namo sa tuktugaok
Sa mga manok-ihalas. Nalisang kami, lisang kaayo
Nga basin sa pagkahugno sa pal-og, saw-on
Ang gabok namong mga anago
Karon, naglantaw na kami sa sapa, ania na—
Mabalbag na ang sentido sa among mga singgit
Moaslay na ang pus-on sa tuboran
Hinunoa, nasayod kami: dili kami magpakitabang sa rebulto
Sa mga anananggal, dili namo ibaligya ang gilukdo
Nga banga ug kaban. Sanglit nahapnig dinhi ang
Bahandi nga giampingan sa among kaliwatan
Ihangyo namo: sa matag halok sa sawumsom
Pasagdi ninyo, pasagdi ninyong
Magyamyam kami og mga panangpit.
Subling hapyoron ang dughan sa among mga inahan
Gigunitan ni Lulid ang sitro— ang kalipay sa among mga anito
Dili kami moyukbo sa puting diyos.
Bisan mahutdan pa kami sa yuta.
Dili mongisngis ang among mga kinumo
Sanglit yuta man usab ang among sambog.
/ii. hukom sa suba ug ang piyak sa nikiladong bantayog
/Walay kahulogan ang daling
Pagtuang sa ulan. Tungod kay nagsugwak na
Ang tinubdan sa kaligutgot. Namudlat na ang bangkaw
Sa mga manggugubat sa among kaliwatan
Andam nang ihimugso sa sabakan sa kabaghion,
Ang mga anak sa yuta; sila ang mga libgos nga
Dugay nang gipaabot sa gikatakdang tigpanurok
Dili sila kapugngan bisan sa suwab
Sa tinegre ug binagon . Walay talawan sa among talay,
Ang kasundalohan dili moatras—
Hinunoa, motimbakuwas sa sidsiran sa kahilom
Ang mga bituong day-o
Ania kami nga naglaas sa taming ug sundang
/iii. epipaniya sa mga biniyaan
/Ipahamtang ko ang gahom sa sungkod
Sa matag kapukan sa gamot, usa ka obituwaryo—
Nangislag ang mga diwata ni Caravana
May hulga sa trahedya ang mga ngabil nga lisang
Nagkurog, nagbakho, nagpanglingo
Gani wala may ikayawyaw ang
Libat nga talan-awon sa prosesyon
Paminaw kamo sa linunggoag ulong tigkansiyon
Magpangamay sila sa pundidong mga aninipot
Bisan pa ang mga ingon niining ritwal, tipaka lamang
Sa kuyamis nga pangandoy, kasugiran na lang—
Usa na lang ka mito ang kinulit, itom nga Diyos
Ang lang-og nga gininhawa sa bakakon
Ug doktoradong tigsugilon
Maoy magpatigbabaw sa kasadpanong hutuhot
Sila ang mga tagsala nganong nabugto
Ang pisi, ang manluluwas nga pisi
Walay magunitang tanod sa kamatuoran—
Usa kini ka balinsuhi!
Hinay-hinay nilang gigum-os ang mga gabii
Ay, nangislag na ang mga buang nga kabog
Ang hulagway sa kaibog, usa na ka halayong kagahapon
Kay mahilomon na kining gitunod sa lubnganang
Walay timaan. Maaninaw mo ba ang tigbayon
Sa ilang mga kalag nga nanagtago sa katalaw sa kangitngit?
Mga manggugubat silang walay itlog!
Mga manggugubat silang kanding nga
Motiyabaw sa ting-ulan, mga bunhok silang
Nanuksok ilawom sa sayal. Wala akoy nasil-ip
Gawas sa gibus-awng baho sa nangalata
Nga mga iring, iro, nadunot nga kalawasan
Ang taliwa sa duha ka tampi
Usa ka teyatrong gidulaan sa kinabuhi ug kamatayon
Hangtod na lang dinhi ang sangpotanan.
/iv. odesiya sa mapahigawasong kabugnaw
/Salamat sa obeliskong tuod sa kaingin
Ilansang namo dinhi ang among kaluwasan
Walay malupigon nga makahimo pagbungkag
Sa among pagkinuptanay
Dili mangurog ang among tuhod
Andam namong antoson ang kabinhod sa
Balit-ad namong pagluhod
Hangtod na lang kami dinhi, nangagadlas
Ang lawas nga gipiyestahan sa pangos ug bun-og
Apan dili kami kaposon sa gininhawa
Magtuwad kaming mag-ubog sa baha
Moaginod kami, moaginod nga mainampingon—
Nasayod kaming manggahi ang among kaunoran,
Sa kahapdos sa paslot niining among panaw
Niining taas namong panaw
Ganti niini ang malantawng kahayag
Nasayod kaming sa unahan nagpaabot kanamo
Ang lantay sa among pagpahulay
Ug dinhi motagpilaw kaming magpahiyom
Mokugan sa panahon ang samad sa among dughan—
Ang samad sa among pagbati
Subli namong gakson ang kahumot
Sa among mga halad. Kami karon ang bag-ong binhi
Sa pagkahimugso ug kinabuhi
Ug sa bulok sa lunhawng kabuntagon
Subli kaming magpatianod sa gasa nga
Giampingan sa among katigulangan
Ug sa kabuntagon usab namo ipahiluna
Ang kabalaan sa among bukog ug dugo…
OMAR KHALID
(Ang bersiyong Tinagalog niining balaka mananaog sa Unang Pinasidunggan
sa Gawad Surian sa Tula—Gantimpalang Collantes ubos sa pagpasiugda sa
Komisyon sa Wikang Filipino. Ang pasidungog gitunol sa Cherry Blossoms
Hotel, Ermita, Manila niadtong Abril 2, 2008. Ang hunta sa mga hurado
gitagsiyahan ni Dr. Cirilo Bautista.)
Mga Butang Kalab-oton
[Hubad sa balak "Desiderata" ngadto Sinugboanon ni Omar Khalid]
Padayon sa panaw bisan pa sa kaalingisig ug katulin sa panahon.
ug hinumdomi unsa ang kalinaw diha sa kahilom.
Kutob sa mahimo away pagtalaw.
Magmabination ka sa tanang tawo.
Isulti ang imong mga kamatuoran sa tumang katataw ug kamainampingon,
ug manalinghog ka sa uban;
kay bisan ang mga sa kabos sa kaalam,
may kaugalingong mga kasugiran.
Likay sa mga huwabon ug mapahitas-ong tawo
kay sila makasamad sa kalag.
Kon itandi mo ang kaugalingon sa uban,
makawang ka lang ug masakitan,
kay sa tanang higayon may labaw ug may ubos kanimo.
Magmatagbawon ka sa imong kalamposan ingon man sa imong mga laraw.
Tutoki ang kaugalingong mga tinguha, hinunoa, magmaaghop;
usa kini ka tinuod nga bahandi sa mausabong dagan sa panahon.
Pagmatngon diha sa mga kalihokan;
kay ang kalibotan puno sa lingla.
Dili unta makapabuta kanimo kon unsa mang birtud nga imong nahuptan;
daghang tawo ang naninguha sa taas nga kahibalo;
ug sa bisan diin, ang kinabuhi puno sa pagpakabayani.
Magmatinud-anon sa kaugalingon.
Labaw sa tanan, ayaw pagsalig sa pagbati,
kun sa kamadali-dalion sa gugma.
Kay atubangan sa tanang mga kapuol ug kahaw-ang,
malawos kini sama sa sagbot.
Kalawata sa kamapaubsanon ang tambag sa katuigan,
ug hinay-hinayng isalikway ang mga butang sa kabatan-on.
Amumaha ang kalig-on sa espiritu kay kini ang malig-ong taming sa kapakyasan.
Apan ayaw linglaha ang imong kaugalingon sa dulom nga mga paghanduraw.
Daghang kalisang nga nahimugso sa atong kalapoy ug pag-inusara.
Luyo sa bug-os nga disiplina,
magmatinud-anon ka sa kaugalingon.
Anak ka sa kaliyongan,
Sama sa kakahoyan, sa kabituonan;
may katungod ka usab nga manikaysikay dinhi.
Tataw man kun dili kanimo,
walay duda nga ang kaliyongan naningkamot gayod pagpangga kanimo.
Busa pagmalinawon uban sa imong Diyos
bisan unsa pa may panabot mo Kaniya,
o unsay may imong mga siningtan ug pangandoy,
sa alingasa ug makalibog nga kinabuhi, pagmalinawon sa imong kalag.
Bisan pa sa tanang pagpakaaron-ingnon, pagkamalipaton,
ug basag nga mga damgo,
sa gihapon matahom kining kalibotan.
Pagbalon og pahiyom.
Ug paningkamot nga magmalipayon.
Padayon sa panaw bisan pa sa kaalingisig ug katulin sa panahon.
ug hinumdomi unsa ang kalinaw diha sa kahilom.
Kutob sa mahimo away pagtalaw.
Magmabination ka sa tanang tawo.
Isulti ang imong mga kamatuoran sa tumang katataw ug kamainampingon,
ug manalinghog ka sa uban;
kay bisan ang mga sa kabos sa kaalam,
may kaugalingong mga kasugiran.
Likay sa mga huwabon ug mapahitas-ong tawo
kay sila makasamad sa kalag.
Kon itandi mo ang kaugalingon sa uban,
makawang ka lang ug masakitan,
kay sa tanang higayon may labaw ug may ubos kanimo.
Magmatagbawon ka sa imong kalamposan ingon man sa imong mga laraw.
Tutoki ang kaugalingong mga tinguha, hinunoa, magmaaghop;
usa kini ka tinuod nga bahandi sa mausabong dagan sa panahon.
Pagmatngon diha sa mga kalihokan;
kay ang kalibotan puno sa lingla.
Dili unta makapabuta kanimo kon unsa mang birtud nga imong nahuptan;
daghang tawo ang naninguha sa taas nga kahibalo;
ug sa bisan diin, ang kinabuhi puno sa pagpakabayani.
Magmatinud-anon sa kaugalingon.
Labaw sa tanan, ayaw pagsalig sa pagbati,
kun sa kamadali-dalion sa gugma.
Kay atubangan sa tanang mga kapuol ug kahaw-ang,
malawos kini sama sa sagbot.
Kalawata sa kamapaubsanon ang tambag sa katuigan,
ug hinay-hinayng isalikway ang mga butang sa kabatan-on.
Amumaha ang kalig-on sa espiritu kay kini ang malig-ong taming sa kapakyasan.
Apan ayaw linglaha ang imong kaugalingon sa dulom nga mga paghanduraw.
Daghang kalisang nga nahimugso sa atong kalapoy ug pag-inusara.
Luyo sa bug-os nga disiplina,
magmatinud-anon ka sa kaugalingon.
Anak ka sa kaliyongan,
Sama sa kakahoyan, sa kabituonan;
may katungod ka usab nga manikaysikay dinhi.
Tataw man kun dili kanimo,
walay duda nga ang kaliyongan naningkamot gayod pagpangga kanimo.
Busa pagmalinawon uban sa imong Diyos
bisan unsa pa may panabot mo Kaniya,
o unsay may imong mga siningtan ug pangandoy,
sa alingasa ug makalibog nga kinabuhi, pagmalinawon sa imong kalag.
Bisan pa sa tanang pagpakaaron-ingnon, pagkamalipaton,
ug basag nga mga damgo,
sa gihapon matahom kining kalibotan.
Pagbalon og pahiyom.
Ug paningkamot nga magmalipayon.
Oblasyon: Ritwal ni Itang
Kahigalaan,
Usa ka maayong balita. Midaog na sad ang kaliwat bisaya sa usa tigi sa pagsulat og tagalog nga balak. Kining inyong ubos nga alagad usa sa tunolan og pasidungog didto sa Palasyo sa Malakanyang karong Lunes, Abril 2 tungod sa iyang balak "Oblasyon: Ritwal ni Itang". Si PGMA ang personal nga motunol sa plake. Kining maong tigi gipasiugdahan sa Surian sa Wikang Pambansa-Gawad Collantes. Mikabat sa 280 kapin ka salmot ang nadawat sa komiti. Kadaogan nato ning tanan tungod kay bisan tuod tagawog ang akong gigamit nga pinulongan, ang sensibilidad sa bisaya ug kulturang bisaya mao man ang akong gisaulog. Dili kini pagluib sa atong inahan dila kondili pagpakita lang nga duna tay katungod nga paminawon sa nasod tungod kay kaliwat ta nga dunay matahom nga arte.
Sa dugang detalye, bisitahi ang balayan sa Komisyon Sa Wikang Filipino.
Usa ka higala ang mihangyo nga iposte dinhi sa balayan ang mananaog nakong obra. Kalingawi ninyog basa-basa.
Oblasyon: Ritwal ni Itang
Hindi pa handang
Makipagniig sa gabi
Ang aking panaginip
Ako’y mulat
Isang multong naglalakad
Sa daang may bubog
Na nagkalat
Gising ang ulirat
Walang malay ang
Mga paniki sa aratiles
Sa kanyang ritwal
Humahalakhak ang mga
Tikbalang sa puno ng dao1
Nakikinig sa kanya
Ang mga alitaptap at nimpa
Dinilaan ko ang pawis
Ng kanyang pisngi
Habang hinahabi niya
Ang litanya na siyang
Awit ng aming dugo
—Dito natin ipupunla, Anak,
Ang muling pagsilang ng lahing kayumanggi.
Namumulaklak ang kanyang anino
Ng mga suryal na salamin
Sa puno ng matubato2, nakipagpatintero
Ang tatsulok naming mga aninag
Tulad noong kasaganaan pa
Ang lengguwahe ng tag-ani
Nanginginig ang kanyang
Katawang-tao
Hindi sa ginaw ng gabi
Kundi sa amoy ng asupre
Sa kanto ng kanyang balintataw
Dumadaong ang mga galyon
—Tahan na, Anak,
Ako ang iyong kandungan sa iyong pag-iyak.
Nagbagong anyo ang kampanang
Nakasabit sa kanyang siko
Na tinatambol ng
Sibat at palaso
Siya ngayon ang makabagong oblasyon
Ang mandirigmang
Nakahubad
At sa kanyang kahubdan
Iniluluwal ng gabi
Ang iniingatang salawikain
Ng aming mga ninuno
Sa kanyang kuyom na kamao
Nagsusulputan ang iba’t ibang kulay
Ng prismo
Alinsabay sa kanyang paglalakad
Ang alulong ng katahimikan
Naiipon ang mga lagas
Na dahon ng kawayan
Sa bunsuran; binabasbasan
Ng hamog ang mga tsinelas
Ng duwende at kapre
Duguan ang dapithapon
Patuloy siya sa paghakbang
Yabag niya’y soneto ng banika3
Pataksil ang tagulaylay
Mula sa Kanluran
Hinahamon nila ang
Matayog na mulbulan4
Dala nila’y espada at krusipiho
Dinig ko ang iyakan
Sa tagtuyot.
Namamantal sa lalamunan
Ng ilog ang hinagpis
Ng karimlan at alabok
Amoy pormalin ang
Hangin na aking sinisinghot
Nakapangingilabot ang
Bulahaw ng ambulansiya
Karga nito’y bangkay
Na pinagnanasaan ng
Pitong espiritu ng tag-ulan
Sa ibayo
Nakalugay ang buhok
Ni Inang
Balisa ang dating
Tahimik na parang
Ang mangliw5 at tuktor6
Ay maaga sa kanilang
Paglipad-pauwi
Hinuhukay ni Itang ang lalim
Ng kanyang sugat
Ang dibdib niya’y warak
Dugo niya’y bumubulwak
Sa kanyang kalamnan
Humihilik pa ang bayag
Ni Ka Guiller
Itinataboy ng kanyang pait ang
Umaalingasaw na bituka
Ng mga rakista sa Kyusi
Hayaan kong maglalakad na nakahubad
Si Itang habang pinapanood
Ang metamorposis ng umaga
—Ililipad kita, Anak,
Sa kaharian na hindi abot ni Lulid7.
--------------------------------------------------
dao — puno na pinaniniwalaan na tinitirahan ng mga espiritu
matubato — isang uri ng matigas na puno na kadalasang tinutroso
banika — salitang Sebuano na ang ibig sabihin, kanayunan
mulbulan—uri ng puno na kadalasang ginagawang kasko sa bangka
mangliw—isang uri ng ibon na gumagala sa gabi
tuktor—uri ng ibon na pinaniniwalaang alaga ng mga masasamang espiritu
Lulid—sa mitolohiyang Sebuano, Diyos ng Karamdaman
Omar Khalid
Usa ka maayong balita. Midaog na sad ang kaliwat bisaya sa usa tigi sa pagsulat og tagalog nga balak. Kining inyong ubos nga alagad usa sa tunolan og pasidungog didto sa Palasyo sa Malakanyang karong Lunes, Abril 2 tungod sa iyang balak "Oblasyon: Ritwal ni Itang". Si PGMA ang personal nga motunol sa plake. Kining maong tigi gipasiugdahan sa Surian sa Wikang Pambansa-Gawad Collantes. Mikabat sa 280 kapin ka salmot ang nadawat sa komiti. Kadaogan nato ning tanan tungod kay bisan tuod tagawog ang akong gigamit nga pinulongan, ang sensibilidad sa bisaya ug kulturang bisaya mao man ang akong gisaulog. Dili kini pagluib sa atong inahan dila kondili pagpakita lang nga duna tay katungod nga paminawon sa nasod tungod kay kaliwat ta nga dunay matahom nga arte.
Sa dugang detalye, bisitahi ang balayan sa Komisyon Sa Wikang Filipino.
Usa ka higala ang mihangyo nga iposte dinhi sa balayan ang mananaog nakong obra. Kalingawi ninyog basa-basa.
Oblasyon: Ritwal ni Itang
Hindi pa handang
Makipagniig sa gabi
Ang aking panaginip
Ako’y mulat
Isang multong naglalakad
Sa daang may bubog
Na nagkalat
Gising ang ulirat
Walang malay ang
Mga paniki sa aratiles
Sa kanyang ritwal
Humahalakhak ang mga
Tikbalang sa puno ng dao1
Nakikinig sa kanya
Ang mga alitaptap at nimpa
Dinilaan ko ang pawis
Ng kanyang pisngi
Habang hinahabi niya
Ang litanya na siyang
Awit ng aming dugo
—Dito natin ipupunla, Anak,
Ang muling pagsilang ng lahing kayumanggi.
Namumulaklak ang kanyang anino
Ng mga suryal na salamin
Sa puno ng matubato2, nakipagpatintero
Ang tatsulok naming mga aninag
Tulad noong kasaganaan pa
Ang lengguwahe ng tag-ani
Nanginginig ang kanyang
Katawang-tao
Hindi sa ginaw ng gabi
Kundi sa amoy ng asupre
Sa kanto ng kanyang balintataw
Dumadaong ang mga galyon
—Tahan na, Anak,
Ako ang iyong kandungan sa iyong pag-iyak.
Nagbagong anyo ang kampanang
Nakasabit sa kanyang siko
Na tinatambol ng
Sibat at palaso
Siya ngayon ang makabagong oblasyon
Ang mandirigmang
Nakahubad
At sa kanyang kahubdan
Iniluluwal ng gabi
Ang iniingatang salawikain
Ng aming mga ninuno
Sa kanyang kuyom na kamao
Nagsusulputan ang iba’t ibang kulay
Ng prismo
Alinsabay sa kanyang paglalakad
Ang alulong ng katahimikan
Naiipon ang mga lagas
Na dahon ng kawayan
Sa bunsuran; binabasbasan
Ng hamog ang mga tsinelas
Ng duwende at kapre
Duguan ang dapithapon
Patuloy siya sa paghakbang
Yabag niya’y soneto ng banika3
Pataksil ang tagulaylay
Mula sa Kanluran
Hinahamon nila ang
Matayog na mulbulan4
Dala nila’y espada at krusipiho
Dinig ko ang iyakan
Sa tagtuyot.
Namamantal sa lalamunan
Ng ilog ang hinagpis
Ng karimlan at alabok
Amoy pormalin ang
Hangin na aking sinisinghot
Nakapangingilabot ang
Bulahaw ng ambulansiya
Karga nito’y bangkay
Na pinagnanasaan ng
Pitong espiritu ng tag-ulan
Sa ibayo
Nakalugay ang buhok
Ni Inang
Balisa ang dating
Tahimik na parang
Ang mangliw5 at tuktor6
Ay maaga sa kanilang
Paglipad-pauwi
Hinuhukay ni Itang ang lalim
Ng kanyang sugat
Ang dibdib niya’y warak
Dugo niya’y bumubulwak
Sa kanyang kalamnan
Humihilik pa ang bayag
Ni Ka Guiller
Itinataboy ng kanyang pait ang
Umaalingasaw na bituka
Ng mga rakista sa Kyusi
Hayaan kong maglalakad na nakahubad
Si Itang habang pinapanood
Ang metamorposis ng umaga
—Ililipad kita, Anak,
Sa kaharian na hindi abot ni Lulid7.
--------------------------------------------------
dao — puno na pinaniniwalaan na tinitirahan ng mga espiritu
matubato — isang uri ng matigas na puno na kadalasang tinutroso
banika — salitang Sebuano na ang ibig sabihin, kanayunan
mulbulan—uri ng puno na kadalasang ginagawang kasko sa bangka
mangliw—isang uri ng ibon na gumagala sa gabi
tuktor—uri ng ibon na pinaniniwalaang alaga ng mga masasamang espiritu
Lulid—sa mitolohiyang Sebuano, Diyos ng Karamdaman
Omar Khalid
10/24/2008
Balitaw
LUIS:
Kining akong paghigugma
Sa bukog, Inday, mikagit
Kong hinog ka pa lang sab-a
Lamyon ko hangtod ang panit.
PINAY:
Dili ako, Luis, motu-o
Nianang imong mga sulti
Pila na kaha ka babaye
Ang imo nianang gitunto?
LUIS:
Kining akong pagtindog
Ako na nga ginatukib
Ingon sa balay gitukod
Giuna ko ang paglatid.
PINAY:
Ang imong mga tuyo
Daan ko nang hingsayran
Wala pa gani ikaw manghangyo
Ako na ikaw gibalibaran.
LUIS:
Human ko na baya latiri
Gikutkot ko na ang yuta
Gipatindog ko na ang haligi
Gisunod ko ang mga damba.
PINAY:
Ako na kanimong gisulti
Nga dili na ikaw magbudlay
Ibta kanang imong haligi
Kay dili gayod ako muangay.
LUIS:
Ako inday ang nagabalay
Usa ra ang akong haligi
Pagbutang sa abay-abay
Gidungan ko ang kaballete
Pagbutang sa kaballete
Dungan ang mga pagbo
Maoy lig-ong espiki
Ang tagkos ug mga tarugo.
PINAY:
Ako gani magsulti
Wala ing balikbalik
Kanang imong haligi
Kaanugon lamang kausik
Kaballete ug mga pagbo
Kon muabot na ang bagyo
Walay manghisalin
Lulugtion tanan sa hangin.
LUIS:
Kutob ko ikaw makita
Sa usa ka pagpamilok
Ingon ako sa gipahigda
Sa maidlot nga mga tunok.
PINAY:
Kutob ko usab ikaw makita
Dako kong paghitingala
Anaa pa gani ang gatas sa baba
Namulong kana bahin sa gugma.
LUIS:
Sa gamay ka pang bata
Daan ko na ikawng ginapalandong
Karon ikaw nga dako na
Dili ba ako Inday makasilong?
PINAY:
Sa gamay pa akong bata
Daan ko na nga gipamulong
Nga kong ako madako na
Sa sulti dili ako palimbong.
LUIS:
Kanang sudlay mong sisik
Sa buhok nagatugabong
Ingon sa gugmang naglabtik
Sa dughan nagapanghagbong.
PINAY:
Kining sudlay kong sisik
Timaan kini sa katarong
Nga sa sulting palabtik
Dili kini palimbong.
LUIS:
Unsay bulong sa mingaw
Sa paglakat walay makuha
Gitinguha ko sa adlaw-adlaw
Ang pagpaagay sa mga luha?
PINAY:
Adunay tambal sa mingaw
Mao ang humay ug saging
Ayaw katulog maadlaw
Pagdaro ug pagkaingin.
********
LUIS:
Lipaya ang akong kamingaw
Utang kong buot kanimo
Baslan ko ikaw sa ulahing adlaw
Kay ako magasilbi kanimo.
PINAY:
Dili ako mao ang makaglipay
Nianang imong mga kamingaw
Pamiling sa laing Inday
Nga sa tinguha mo makatagbaw.
LUIS:
Ay, gipanilungan ko man gani
Ang kahoy nga walay dahon
Ikaw pa ba kaha ang dili
Gitan-aw ko nga may makaon?
PINAY:
Ako Luis ingon sa lagtang
Nga imo karon gipanilungan
Dili makatambal sa gutom
Kay makalanag pagakaunon.
LUIS:
Maayo ikaw, Inday, kay lipay
Ako tugob sa mga kasakit
Ingon ako sa ginabitay
Sa tungatunga sa mga langit.
PINAY:
Ang kalipay atua sa langit
Wala na dinhi sa Kalibutan
Ang sa yuta pulos kasakit
Wala nay sarang kalipayan.
LUIS:
Inday, ang imong pagdili
Daan ko na nga nasabut
Kong duna pa akoy bahandi
Tingali ikaw mubuot.
PINAY:
Ako nganing gidili
Ang anak sa mga Hari
Ikaw pa ba ang dili
Gitan-aw ko walay bahandi?
LUIS:
Kanang imong kagahi
Gidutlan sa dakong kahumok
Gani ang lubas tabigi
Gilagbasan sa isdang tamilok.
PINAY:
Antusa ang imong palad
Ayaw kasakit sa pamalibad
Kay bisan unsaon sa pagpaagi
Palad ko gayud nagamasuki.
LUIS:
Ikaw ba ang kahoy nga miyapi
Nga miturok sa luyong tampi
Pagbantay kay hikankanan ka
Ning tubig nga nagaagi.
PINAY:
Kini, Iti, nga kahuya
Dili madali pagkatumba
Kay wala pa gani ang hangin
Nasuko na nanuwaysuway.
LUIS:
Bisan adto ka sa langit
Kaanyag nga walay sanglit
Kong ako ang magasangpit
Mukanaog ka gayod sa pilit.
PINAY:
Kung akoy adto sa langit
Lalake ka nga lumayan
Ayaw pagbudlay pagsangpit
Kay sa linti ko ikaw pakanaugan.
LUIS:
Pusta ako, Inday, limisa
Sa binukalan mong kandungga
Kong si Nanay mo mangutana
Ingna pinili nga bunga.
PINAY:
Kong ikaw, Luis, mangasawa
Si Tatay ug si Nanay maoy sultihi
Kay kinsa bay musaka sa kahoy
Nga sa punoan dili muagi?
LUIS:
Matuod ikaw mao ang bulak
Sa usa ka maambong nga kahoy
Dili ko muagi sa punoan
Kong dili hagdanan sa imong kalooy.
PINAY:
Kong buot ka, Luis, mangasawa
Atuay katunggan daruha
Dili ka gani makadaro
Si Inday dili maimo.
LUIS:
Kinsa bay imong hindunggan
Nga pagadarohon ang katonggan
Dili ba kita higaba-an
Kumbinto kana sa tambasakan?
PINAY:
Kong buot ka, Luis, mangasawa
balay namo ayuha
Ang salog niya nga bahi
Alisdi sa pulos sapi.
LUIS:
Hulata sa dili madugay
Kay mudangat ako sa inyong balay
Ang salog ninyong bahi
Alisdan ko ug pisos kahati.
PINAY:
Kong buot ka, Luis, mangasawa
Atuay balay namo ayuha
Ayaw pag-atupi sa nipa
Atupi sa pulos tisa.
LUIS:
Unsaon mo, Inday, ang tisa
Halayo kadtong Manila
Maayo na lamang ang nipa
Kay ania ra sa atong yuta.
PINAY:
Kong buot ka, Luis, mangasawa
Atuay balay namo ayuha
Ang atup niya anahaw
Alisdi sa pako ug langaw.
LUIS:
Magaunsa kita sa langaw
Madugay pagatigumon
Maayo na lamang ang anahaw
Kay ania ra sa atong libon.
PINAY:
Kong buot ka mangasawa
Atuay lasang daruha
Ang kabatu-an ug kabatangan
Imong pagahinlu-an.
LUIS:
Kanang tanan nga gisugo mo
Sa madali akong tumanon
Maoy mahimong daro ang baboy
Ang amo maoy magkupot sa liboy.
PINAY:
Kong buot ka, Luis, mangasawa
Atuay balay namo ayuha
Ayaw salugi sa anibong
Salugi sa pulos dagom.
LUIS:
Giunsa mo paghunahuna
Pagasalugan man nimo ug dagom
Kon duna na kitay mga bata
Dili ba mahatuyom?
***********
PINAY:
Ayaw, Iti, ikasakit
Kining pamalibad kong himpit
Dili pa kaha buot ang langit
Kitang duha magakadait.
LUIS:
Ang pamalibad mong himpit
Imo lamang kanang binu-utbuot
Sak-on ko ang mga langit
Kay adto ako makigsabot.
PINAY:
Ayaw, Luis, kahiubos
Sa pamalibad kong bug-os
Dili ta palad ug signos
Fortuna ta nagakabalios.
LUIS:
Unsaon ko sa pag-hiubos
Sa imo, Inday, nga pagpamalibad
Nga dugay ko na ikaw gigapos
Sa gugmang dili mabadbad.
PINAY:
Kasingkasing ko nga madasig
Tabangi ako sa pagpamalibad
Aniay lalaking buot mulupig
Kanako buot mubihag.
LUIS:
Bisan unsaon mo sa pagpamalibad
Niining gugma kong matuod
Dili na ikaw makabadbad
Kay maayo nga pagkalangbud.
PINAY:
Oh! Daw tubig kang matin-aw
Nga gibunyag ning kasingkasing
Niining dughang mamingaw
Nanaha ka ug nanalingsing.
LUIS:
Pagkamaayo sa imong gawi
Wala akoy takos ibalos
Ania ang kalag ko ug kinabuhi
Kanimo akong itapus.
PINAY:
Kong mga bayhon pa lamang
Dili ako kanimo mag apas
Ugaling kay kagawi-an
Iunong ko kanimo kalag ug lawas.
(Kinuha sa Sugbuanong Balak: Hangtod sa 1940, Cebu, 1988)
Kining akong paghigugma
Sa bukog, Inday, mikagit
Kong hinog ka pa lang sab-a
Lamyon ko hangtod ang panit.
PINAY:
Dili ako, Luis, motu-o
Nianang imong mga sulti
Pila na kaha ka babaye
Ang imo nianang gitunto?
LUIS:
Kining akong pagtindog
Ako na nga ginatukib
Ingon sa balay gitukod
Giuna ko ang paglatid.
PINAY:
Ang imong mga tuyo
Daan ko nang hingsayran
Wala pa gani ikaw manghangyo
Ako na ikaw gibalibaran.
LUIS:
Human ko na baya latiri
Gikutkot ko na ang yuta
Gipatindog ko na ang haligi
Gisunod ko ang mga damba.
PINAY:
Ako na kanimong gisulti
Nga dili na ikaw magbudlay
Ibta kanang imong haligi
Kay dili gayod ako muangay.
LUIS:
Ako inday ang nagabalay
Usa ra ang akong haligi
Pagbutang sa abay-abay
Gidungan ko ang kaballete
Pagbutang sa kaballete
Dungan ang mga pagbo
Maoy lig-ong espiki
Ang tagkos ug mga tarugo.
PINAY:
Ako gani magsulti
Wala ing balikbalik
Kanang imong haligi
Kaanugon lamang kausik
Kaballete ug mga pagbo
Kon muabot na ang bagyo
Walay manghisalin
Lulugtion tanan sa hangin.
LUIS:
Kutob ko ikaw makita
Sa usa ka pagpamilok
Ingon ako sa gipahigda
Sa maidlot nga mga tunok.
PINAY:
Kutob ko usab ikaw makita
Dako kong paghitingala
Anaa pa gani ang gatas sa baba
Namulong kana bahin sa gugma.
LUIS:
Sa gamay ka pang bata
Daan ko na ikawng ginapalandong
Karon ikaw nga dako na
Dili ba ako Inday makasilong?
PINAY:
Sa gamay pa akong bata
Daan ko na nga gipamulong
Nga kong ako madako na
Sa sulti dili ako palimbong.
LUIS:
Kanang sudlay mong sisik
Sa buhok nagatugabong
Ingon sa gugmang naglabtik
Sa dughan nagapanghagbong.
PINAY:
Kining sudlay kong sisik
Timaan kini sa katarong
Nga sa sulting palabtik
Dili kini palimbong.
LUIS:
Unsay bulong sa mingaw
Sa paglakat walay makuha
Gitinguha ko sa adlaw-adlaw
Ang pagpaagay sa mga luha?
PINAY:
Adunay tambal sa mingaw
Mao ang humay ug saging
Ayaw katulog maadlaw
Pagdaro ug pagkaingin.
********
LUIS:
Lipaya ang akong kamingaw
Utang kong buot kanimo
Baslan ko ikaw sa ulahing adlaw
Kay ako magasilbi kanimo.
PINAY:
Dili ako mao ang makaglipay
Nianang imong mga kamingaw
Pamiling sa laing Inday
Nga sa tinguha mo makatagbaw.
LUIS:
Ay, gipanilungan ko man gani
Ang kahoy nga walay dahon
Ikaw pa ba kaha ang dili
Gitan-aw ko nga may makaon?
PINAY:
Ako Luis ingon sa lagtang
Nga imo karon gipanilungan
Dili makatambal sa gutom
Kay makalanag pagakaunon.
LUIS:
Maayo ikaw, Inday, kay lipay
Ako tugob sa mga kasakit
Ingon ako sa ginabitay
Sa tungatunga sa mga langit.
PINAY:
Ang kalipay atua sa langit
Wala na dinhi sa Kalibutan
Ang sa yuta pulos kasakit
Wala nay sarang kalipayan.
LUIS:
Inday, ang imong pagdili
Daan ko na nga nasabut
Kong duna pa akoy bahandi
Tingali ikaw mubuot.
PINAY:
Ako nganing gidili
Ang anak sa mga Hari
Ikaw pa ba ang dili
Gitan-aw ko walay bahandi?
LUIS:
Kanang imong kagahi
Gidutlan sa dakong kahumok
Gani ang lubas tabigi
Gilagbasan sa isdang tamilok.
PINAY:
Antusa ang imong palad
Ayaw kasakit sa pamalibad
Kay bisan unsaon sa pagpaagi
Palad ko gayud nagamasuki.
LUIS:
Ikaw ba ang kahoy nga miyapi
Nga miturok sa luyong tampi
Pagbantay kay hikankanan ka
Ning tubig nga nagaagi.
PINAY:
Kini, Iti, nga kahuya
Dili madali pagkatumba
Kay wala pa gani ang hangin
Nasuko na nanuwaysuway.
LUIS:
Bisan adto ka sa langit
Kaanyag nga walay sanglit
Kong ako ang magasangpit
Mukanaog ka gayod sa pilit.
PINAY:
Kung akoy adto sa langit
Lalake ka nga lumayan
Ayaw pagbudlay pagsangpit
Kay sa linti ko ikaw pakanaugan.
LUIS:
Pusta ako, Inday, limisa
Sa binukalan mong kandungga
Kong si Nanay mo mangutana
Ingna pinili nga bunga.
PINAY:
Kong ikaw, Luis, mangasawa
Si Tatay ug si Nanay maoy sultihi
Kay kinsa bay musaka sa kahoy
Nga sa punoan dili muagi?
LUIS:
Matuod ikaw mao ang bulak
Sa usa ka maambong nga kahoy
Dili ko muagi sa punoan
Kong dili hagdanan sa imong kalooy.
PINAY:
Kong buot ka, Luis, mangasawa
Atuay katunggan daruha
Dili ka gani makadaro
Si Inday dili maimo.
LUIS:
Kinsa bay imong hindunggan
Nga pagadarohon ang katonggan
Dili ba kita higaba-an
Kumbinto kana sa tambasakan?
PINAY:
Kong buot ka, Luis, mangasawa
balay namo ayuha
Ang salog niya nga bahi
Alisdi sa pulos sapi.
LUIS:
Hulata sa dili madugay
Kay mudangat ako sa inyong balay
Ang salog ninyong bahi
Alisdan ko ug pisos kahati.
PINAY:
Kong buot ka, Luis, mangasawa
Atuay balay namo ayuha
Ayaw pag-atupi sa nipa
Atupi sa pulos tisa.
LUIS:
Unsaon mo, Inday, ang tisa
Halayo kadtong Manila
Maayo na lamang ang nipa
Kay ania ra sa atong yuta.
PINAY:
Kong buot ka, Luis, mangasawa
Atuay balay namo ayuha
Ang atup niya anahaw
Alisdi sa pako ug langaw.
LUIS:
Magaunsa kita sa langaw
Madugay pagatigumon
Maayo na lamang ang anahaw
Kay ania ra sa atong libon.
PINAY:
Kong buot ka mangasawa
Atuay lasang daruha
Ang kabatu-an ug kabatangan
Imong pagahinlu-an.
LUIS:
Kanang tanan nga gisugo mo
Sa madali akong tumanon
Maoy mahimong daro ang baboy
Ang amo maoy magkupot sa liboy.
PINAY:
Kong buot ka, Luis, mangasawa
Atuay balay namo ayuha
Ayaw salugi sa anibong
Salugi sa pulos dagom.
LUIS:
Giunsa mo paghunahuna
Pagasalugan man nimo ug dagom
Kon duna na kitay mga bata
Dili ba mahatuyom?
***********
PINAY:
Ayaw, Iti, ikasakit
Kining pamalibad kong himpit
Dili pa kaha buot ang langit
Kitang duha magakadait.
LUIS:
Ang pamalibad mong himpit
Imo lamang kanang binu-utbuot
Sak-on ko ang mga langit
Kay adto ako makigsabot.
PINAY:
Ayaw, Luis, kahiubos
Sa pamalibad kong bug-os
Dili ta palad ug signos
Fortuna ta nagakabalios.
LUIS:
Unsaon ko sa pag-hiubos
Sa imo, Inday, nga pagpamalibad
Nga dugay ko na ikaw gigapos
Sa gugmang dili mabadbad.
PINAY:
Kasingkasing ko nga madasig
Tabangi ako sa pagpamalibad
Aniay lalaking buot mulupig
Kanako buot mubihag.
LUIS:
Bisan unsaon mo sa pagpamalibad
Niining gugma kong matuod
Dili na ikaw makabadbad
Kay maayo nga pagkalangbud.
PINAY:
Oh! Daw tubig kang matin-aw
Nga gibunyag ning kasingkasing
Niining dughang mamingaw
Nanaha ka ug nanalingsing.
LUIS:
Pagkamaayo sa imong gawi
Wala akoy takos ibalos
Ania ang kalag ko ug kinabuhi
Kanimo akong itapus.
PINAY:
Kong mga bayhon pa lamang
Dili ako kanimo mag apas
Ugaling kay kagawi-an
Iunong ko kanimo kalag ug lawas.
(Kinuha sa Sugbuanong Balak: Hangtod sa 1940, Cebu, 1988)
3/19/2008
Pamalandong
Sa dugay na nga pagpuyo niining kalibotan
Wa ko pa gayod Ikaw hingpit nga hisabti
Apan dunay pipila ka pamalandong
mga kamatuoran nga akong natataw,
nahibaw-an, nabati niining dughan
Diha sa Imong pagkahagba, ako mibarog
sa Imong tumang kauhaw, ako natagbaw
Tungod sa Imong kamatayon, ako nahatagag kinabuhi
sa Imong pagkabanhaw, ako dunay paglaom
Salamat Kanimo, sa Imong Gugma'g kaayo.
Yani
Wa ko pa gayod Ikaw hingpit nga hisabti
Apan dunay pipila ka pamalandong
mga kamatuoran nga akong natataw,
nahibaw-an, nabati niining dughan
Diha sa Imong pagkahagba, ako mibarog
sa Imong tumang kauhaw, ako natagbaw
Tungod sa Imong kamatayon, ako nahatagag kinabuhi
sa Imong pagkabanhaw, ako dunay paglaom
Salamat Kanimo, sa Imong Gugma'g kaayo.
Yani
3/16/2008
Uwang
unang pagbasa kinutlo sa basahon ni Allen Ginsberg...
UWANG
(batbat sa usa ka bayot boang)
pahinungod alang sa mga taga Pier 1
akong namatikdan ang mga tang-ag utok sa akong henerasyon, nagusbat sa
tinonto, giguslang giang-angong way sapot,
gaguyods kaugalingon ngadtos lorega sa kadlawong dako
na ang-angan sa tama,
mga hinampak nga nagsunog sa karaang himayang koneksyon
ngadto sa mabitu-ong dinamo sa makinarya sa kagabhion,
kinsa kawad-on ug ginusbat ug sigag-mata ug
nanghinambid nanigarilyo sa kahibungang kangitngit
sa mabugnawng-tubig nga paurarayan naglutaw
sa ibabaw sa syudad nagbagotbot sa rakrakan sa zzubu,
kinsa giabrian ang mga utok padungs langit ubos
sa mga anghel ni Mohahmad nga nahagba
sa mga atop nga naghayag,
kinsa niagi sa mga unibersidad nga nagsudlot ang mata
gilamat sa mga mahayagong trahedya ni Esteban Escudero
nga gilangkuban sa mga magtutun-an sa gubat,
kinsa gipapahawa sa tunghaan sa mga buringog
ug namatik ug mga kahilayan ug binastos pahinungod
sa mga bintana sa kalabira.
kinsa ni uk-ok sa mga kagirong kwarto nga nagboxer,
nagsunog sa ilang mga diyot sa basurahan
ug naminaw sa Kahadlok nga nagpanikad sa bungbung,
kinsa nangagusbat sa ilang balungos
nga nibalik sa Balamban nga nagbakus
ug habak paras Sugbo.
kinsa nihabhab ug kayo sa mga pansayan ug nitungab
ug pormalin sa Kamagayan, kamatayon,
o gipurga ang ilang kalawasan matag gabie
sa mga damgo, sa mga drugas, sa makapukaw nga orom,
tanduay ug bule ug way kinutobang lagay,
di makomparang buta; dalan sa gisubawang panganod
ug kilat sa hunahuna nangambak padulong
sa mga buayang lampost sa Mandaue ug Recla,
nag-iwag sa tanang nag-urong nga
kalibutan sa Taknang nagpatunga,
Kachobong nagpatikig sa lawak,
hardin sa kahoyng lunhaw sementeryo
nisubang, kahubog sa bino ibabaw sa atop,
atubangang tindahan sa kabalayan
sa nagsakay-sakay nga sugang dagitabnong pantrapiko,
adlaw ug bituon ug kakahoyang nagkurog
sa nagsyagit nga mabugnawng kilumkilum sa Hunkera,
way nahot nga pagbagotbot
ug but-ang hari suga sa hunahuna,
kinsa gikadena ilang kaugalingon ngadto sa ubos
nga agi-anan alang sa way kinutoban nga sakay
gikan sa T. Padillia ngadto sa Lorega nga nagtama
sa papilit hantud nga ang kasaba sa mga ligid ug mga bata
nakahagba nilang nagkurog nga nabungi ug dila
ray way labod nga namad-an sa kaalam diha
sa masulub-ong suga sa tangkal,
kinsa nipatighug tibuok gabie sa submarinong suga sa Cordova
naglutaw-lutaw ug nilingkod sa hupas nga ilimnong kahaponon sa
mingawng More Disco bar, naminaw sa buak nga kinutoban
sa makapabungog nga bidyokihan,
kinsa padayong nagpangyamyam setenta oras gikan sa Plasa
ngadto sa BBRC sa Mabolo sa Parian sa Paseo sa Mactan Bridge,
nangahanawng batalyon sa pilosopong tabi-ang ni-ambak
paubos ngadto sa gawsanan sa bintana sa Kapitolyo lahos sa bulan,
nagpamaghot nagshagit nagsuka naghunghung ug kamatuoran
ug kagahapon ug mga pulong ug flying kick sa kalimutaw
ug kurat sa ospital ug prisohan sa gubat,
tibuok kaalam naibot sa tukmang pagdumdum
sa pito ka adlaw ug gabie sa mabituonong mata,
sud-an para sa Simbahan gi-itsa sa salog,
kinsa nawagtang ngadto sa kawanangang kahapsay
sa Busay nagbiya ug talimad-on sa lagpas
nga mga hulagway sa syudad sa Asturias,
nagpangagot sa walhong singot
ug Argaoanong makabalig-bukog ug labad
sa ulo sa Insik ubos sa widrowal sa sipa
ngadto sa haw-ang sa Bogo nga linimpyohang lawak,
kinsa nagbaklay patid labay sa dagkog lagay sa tungang gabie
sa terminal nagplano asa padung, ug gipadulngan
way biniyaan nga dughang guba...
UWANG
(batbat sa usa ka bayot boang)
pahinungod alang sa mga taga Pier 1
akong namatikdan ang mga tang-ag utok sa akong henerasyon, nagusbat sa
tinonto, giguslang giang-angong way sapot,
gaguyods kaugalingon ngadtos lorega sa kadlawong dako
na ang-angan sa tama,
mga hinampak nga nagsunog sa karaang himayang koneksyon
ngadto sa mabitu-ong dinamo sa makinarya sa kagabhion,
kinsa kawad-on ug ginusbat ug sigag-mata ug
nanghinambid nanigarilyo sa kahibungang kangitngit
sa mabugnawng-tubig nga paurarayan naglutaw
sa ibabaw sa syudad nagbagotbot sa rakrakan sa zzubu,
kinsa giabrian ang mga utok padungs langit ubos
sa mga anghel ni Mohahmad nga nahagba
sa mga atop nga naghayag,
kinsa niagi sa mga unibersidad nga nagsudlot ang mata
gilamat sa mga mahayagong trahedya ni Esteban Escudero
nga gilangkuban sa mga magtutun-an sa gubat,
kinsa gipapahawa sa tunghaan sa mga buringog
ug namatik ug mga kahilayan ug binastos pahinungod
sa mga bintana sa kalabira.
kinsa ni uk-ok sa mga kagirong kwarto nga nagboxer,
nagsunog sa ilang mga diyot sa basurahan
ug naminaw sa Kahadlok nga nagpanikad sa bungbung,
kinsa nangagusbat sa ilang balungos
nga nibalik sa Balamban nga nagbakus
ug habak paras Sugbo.
kinsa nihabhab ug kayo sa mga pansayan ug nitungab
ug pormalin sa Kamagayan, kamatayon,
o gipurga ang ilang kalawasan matag gabie
sa mga damgo, sa mga drugas, sa makapukaw nga orom,
tanduay ug bule ug way kinutobang lagay,
di makomparang buta; dalan sa gisubawang panganod
ug kilat sa hunahuna nangambak padulong
sa mga buayang lampost sa Mandaue ug Recla,
nag-iwag sa tanang nag-urong nga
kalibutan sa Taknang nagpatunga,
Kachobong nagpatikig sa lawak,
hardin sa kahoyng lunhaw sementeryo
nisubang, kahubog sa bino ibabaw sa atop,
atubangang tindahan sa kabalayan
sa nagsakay-sakay nga sugang dagitabnong pantrapiko,
adlaw ug bituon ug kakahoyang nagkurog
sa nagsyagit nga mabugnawng kilumkilum sa Hunkera,
way nahot nga pagbagotbot
ug but-ang hari suga sa hunahuna,
kinsa gikadena ilang kaugalingon ngadto sa ubos
nga agi-anan alang sa way kinutoban nga sakay
gikan sa T. Padillia ngadto sa Lorega nga nagtama
sa papilit hantud nga ang kasaba sa mga ligid ug mga bata
nakahagba nilang nagkurog nga nabungi ug dila
ray way labod nga namad-an sa kaalam diha
sa masulub-ong suga sa tangkal,
kinsa nipatighug tibuok gabie sa submarinong suga sa Cordova
naglutaw-lutaw ug nilingkod sa hupas nga ilimnong kahaponon sa
mingawng More Disco bar, naminaw sa buak nga kinutoban
sa makapabungog nga bidyokihan,
kinsa padayong nagpangyamyam setenta oras gikan sa Plasa
ngadto sa BBRC sa Mabolo sa Parian sa Paseo sa Mactan Bridge,
nangahanawng batalyon sa pilosopong tabi-ang ni-ambak
paubos ngadto sa gawsanan sa bintana sa Kapitolyo lahos sa bulan,
nagpamaghot nagshagit nagsuka naghunghung ug kamatuoran
ug kagahapon ug mga pulong ug flying kick sa kalimutaw
ug kurat sa ospital ug prisohan sa gubat,
tibuok kaalam naibot sa tukmang pagdumdum
sa pito ka adlaw ug gabie sa mabituonong mata,
sud-an para sa Simbahan gi-itsa sa salog,
kinsa nawagtang ngadto sa kawanangang kahapsay
sa Busay nagbiya ug talimad-on sa lagpas
nga mga hulagway sa syudad sa Asturias,
nagpangagot sa walhong singot
ug Argaoanong makabalig-bukog ug labad
sa ulo sa Insik ubos sa widrowal sa sipa
ngadto sa haw-ang sa Bogo nga linimpyohang lawak,
kinsa nagbaklay patid labay sa dagkog lagay sa tungang gabie
sa terminal nagplano asa padung, ug gipadulngan
way biniyaan nga dughang guba...
2/24/2008
Sapa Ni Carol
Miinit ang akong kalawasan
migimok ang kaunuran
ang ulo ko nangyango-yango
gusto nga musalom kay maligo
apan lubog pa ang sapa
ug kusog pa kaayo ang baha.
Dili na ko makapaabot pa
sa pagtin-aw sa sapa
ug sa paglurang sa baha
sa atabay na lang ko ni Fe magtimba
aron mahuwasan ug mabugnawan
ang maiinit ug matikig kong kalawasan
Mitin-aw na usab ang tubig sa sapa
kalaming isalom ug ihumol
sa lawas kong migahi ug mikubol
ug unya gihukas ko ang akong purol
ang tibuok kung lawas akong gihumol
sa lawom ug lumotong sapa ni Carol
Pompeo
migimok ang kaunuran
ang ulo ko nangyango-yango
gusto nga musalom kay maligo
apan lubog pa ang sapa
ug kusog pa kaayo ang baha.
Dili na ko makapaabot pa
sa pagtin-aw sa sapa
ug sa paglurang sa baha
sa atabay na lang ko ni Fe magtimba
aron mahuwasan ug mabugnawan
ang maiinit ug matikig kong kalawasan
Mitin-aw na usab ang tubig sa sapa
kalaming isalom ug ihumol
sa lawas kong migahi ug mikubol
ug unya gihukas ko ang akong purol
ang tibuok kung lawas akong gihumol
sa lawom ug lumotong sapa ni Carol
Pompeo
Gugmang Napusgay
Gugmang Napusgay
ni Engr. Inday Zener
disi says anyos pa lang ako, sa dihang ikaw akong nakita,
sa wala tuyoa, kasingkasing ko mikuba.
sa tumang kaanyag sa imong dagway,
dili ko kapugngan nga motulo akong laway.
pero tungod lagi sa kinabuhi kong giahak,
ang kaibog ko kanimo, wala gayud akoy nabuhat.
gidamgo, nagdamgo, ug damgohon ko ikaw sa kanunay,
tungod ning kasing kasing ko, nahigugma kanimo sa tiunay.
di mapugngan ang pagdagayday ning akong luha,
kay sa atong lugar ako naman mobiya.
manimpalad na ako sama sa langgam na guryon,
namasin nga sa akong pagbalik, ikaw sarang akong maangkon.
pipila ka mga tuig ang nangagi,
excited na ako sa akong pagpauli.
kay aduna naman akoy natigum na bahandi,
na sarang kanimo, mao lang ang bugti.
apan ako na lang nahisayran,
nga ikaw, anaa na sa kamot sa usa ka adunahan.
tibook kong kalag, nalumoy,
sa pagkahugno sa akong mga pangandoy.
sa wala tuyoa, ikaw akong nakit-an,
ug sa wala tuyoa ako nakuratan.
tungod sa dako mong kausaban,
kasing kasing ko nasakitan.
ikaw ilang gidagmalan,
lawas mo,ilang gipahimuslan.
ambot, kung duna pa ba chance na ikaw maulian,
nga nagkagusbat naman kanang imong binarugan.
kadena nimo pwerti nang tayaa!
lingkoranan nimong pwerting gubaa!
ligid mong pwerti nang lataa!
giatay kang bisiklitaha ka!
diha ka na!
2/07/2008
Dahong Bulawan
Dahong Bulawan
Matod pa
Ang dahon nga (imong) masalo
Nga wa pa katugpa (sa yuta)
Kon isulod sa kaban
Mahimong bulawan
Akoy
2008.02.07
2/06/2008
Tig, Tong, Tig,Tong
*Tig, Tong, Tig,Tong
ang alho ug lusong ni Lolo ug Lola
sa matag tig, tong, tig, tong sa tunob
sa panahon, molanog
gapahinumdom.
si Lolo nako,
si Lola nimo
sama sa tingog
madungog pa usob
molanog sa handomanan ang kalami
sa ilang kabilin nga gilubok sa ilang
pag-pangga ug pag-amuma, sa ilang mga asoy ug sugilanon, kahimuot ug
pahiyom, sa
pagpamuyag ug pagmaymay, sa ilang pagtudlo ug pagmatuto, sa pagpanaw sa
hilom...
Akoy
2008.02.06
*
Ero ni Tikong
Mipatong
Misyomoy
Mitikongkong
Ay!Nabalintong
Misyagit og
Syatoooooooooooong!
Akoy
2008.02.05
Misyomoy
Mitikongkong
Ay!Nabalintong
Misyagit og
Syatoooooooooooong!
Akoy
2008.02.05
2/05/2008
Hinumdomi Kaming Mga Nagpaminaw
Kay samtang nagpunayg hagwa
Sa upat ka suok ang inyong katawa
Walay kinutoban ang naabot sa among
Naglutok nga mata, nagation ang among kapungot
Lapos sa bisan unsang bulok
Tadlas sa mga suok-suok
Gisubay sa among kahinam
Ang kasikas nga inampingan
Ang mga maymay sa katulogan
Wala makapukan sa among pagbilar
Nagdalag bangkaw ang kahidlaw
Sa nagtungas ninyong kahilom
Abi kog nawad-an na kamo sa gininhawa
Ug unsa pa? Magpaabot na lang ba kami sa
Kalipay luyo sa mga gingi-gingi
Sa gihapyod nga damgo sa among mga kamot?
Napaslot ang among panit
Sa samad sa sampinit
Giwakli sa among gahom ang kangitngit—
bay Tomas
Sa upat ka suok ang inyong katawa
Walay kinutoban ang naabot sa among
Naglutok nga mata, nagation ang among kapungot
Lapos sa bisan unsang bulok
Tadlas sa mga suok-suok
Gisubay sa among kahinam
Ang kasikas nga inampingan
Ang mga maymay sa katulogan
Wala makapukan sa among pagbilar
Nagdalag bangkaw ang kahidlaw
Sa nagtungas ninyong kahilom
Abi kog nawad-an na kamo sa gininhawa
Ug unsa pa? Magpaabot na lang ba kami sa
Kalipay luyo sa mga gingi-gingi
Sa gihapyod nga damgo sa among mga kamot?
Napaslot ang among panit
Sa samad sa sampinit
Giwakli sa among gahom ang kangitngit—
bay Tomas
2/03/2008
Sa Mga Buot Matulog
Taas ang kagabhion
sa mga wa mahinanok
Lisod ang magpakaron-ingnon
nga nahulog na sa katulugon
Dili kalimdan mata nga nagbuka
hunahona nga galupad
lawas nga gikapoy
Limdi ang kaugalingon
sa takna sa kagabhion
Ayaw suonga bisan ang kadlawon
Did-i ang mga pilok sa pagpiyong
Ipha ang mga tiki sa imong bungbong
Sama sa inahan nga gapuwaw sa iyang puya
Lumsi ang kahilom diha sa pahiyom
Himoang adlaw ang kaadlawon
Aron ikaw ihatod sa katulugon
Yani
sa mga wa mahinanok
Lisod ang magpakaron-ingnon
nga nahulog na sa katulugon
Dili kalimdan mata nga nagbuka
hunahona nga galupad
lawas nga gikapoy
Limdi ang kaugalingon
sa takna sa kagabhion
Ayaw suonga bisan ang kadlawon
Did-i ang mga pilok sa pagpiyong
Ipha ang mga tiki sa imong bungbong
Sama sa inahan nga gapuwaw sa iyang puya
Lumsi ang kahilom diha sa pahiyom
Himoang adlaw ang kaadlawon
Aron ikaw ihatod sa katulugon
Yani
Ang Dagan Sa Kaadlawon
Ako gakamang samtang
Gadagan ang panahon
Lupad,lupad
Gusto ko molupad.
Naay gabii nga dili ko
Katulog, kay dili katulgon.
Tubig ang tambal, dili sa
Kauhaw, kon dili sa kagutom.
Naay pagkaon apan
Dili kaonon
Aron makapahulay ang lawas
Nga unta tulog na karon.
Dili lang pod ko
Makigharong ni kinsa
Magpabilin lang ko
Diri sa kahilom.
Akoy
2008.02.02
Gadagan ang panahon
Lupad,lupad
Gusto ko molupad.
Naay gabii nga dili ko
Katulog, kay dili katulgon.
Tubig ang tambal, dili sa
Kauhaw, kon dili sa kagutom.
Naay pagkaon apan
Dili kaonon
Aron makapahulay ang lawas
Nga unta tulog na karon.
Dili lang pod ko
Makigharong ni kinsa
Magpabilin lang ko
Diri sa kahilom.
Akoy
2008.02.02
2/02/2008
Sukod Sa Imong Panimalos
Kon unsa kakusga ang pagdagpi
Sa hunason, mao sad ang pagduyan
Sa unang laray sa imong pamalibad
Dihang gisuwayan nakog pamugsay
Ang managsilingang kahapdos sa
Tigsong libaong sa imong dughan
Mikalit lang kag lugnot: daman? salimuang?
Matod mo: dili pa panahon sa tingpupo—
Kadtoy sinugdan sa imong kasuko.
Nganong pasaksihan pa
Man nato sa nagpangurog
Nga pagkalawat sa misa ni Padre Dimas
Kun sa tamla sa kubalong pag-uyon
Sa mga talinggatos
Kanang imong paghatag sa perlas?
Ibabaw sa siklat sa panganod,
Walay laing nagpanilap nga mata sa kahidlaw
Niining ritwal, walay gimbuhaton ang habuhabo
Pasagding duawon nila ang namahulayng binhi
Sa banwang pagbati sa mga linuiban.
Kay ako andam nang manubag sa sukot
Sa init ug ulan—
Pasagdan natong magdaghong
Ang tigpanday og sermon
Uban sa mga kantora sa kamanggahan
Nga makig-asoyay sa mga gangis.
Dili kasubhan sa nagkayong bugan
Ang impiyerno sa akong gininhawa
Unsay labot nila sa paghakop
Nako sa gililong sa imong paa?
Walay kinutoban ang paghawid
Nimo sa akong kamot
Samtang kita nag-ubog
Sa tagahawak nga aso
Samtang ikaw nanghimulso
Sa luhagang anino sa akong mga tudlo.
Maayo pag ipakasama lang nako
Nga ako, kintahay, kaihion
Unya sayon rang ibanlas sa kanal
Ianod kuyog sa pilit-pilit nga
Tisyu sa imburnal
Ipabanlas sa hakog nga kahingawa
Sa mga payag sa Junquera
O kaha ipaawas ra sa kabugnaw
Sa buwa sa serbesa
Maayo pag sa pangpang mo ako gihagbong
Kay sa mag-antos lang sa kasakit sa pus-on.
bay tomas
Sa hunason, mao sad ang pagduyan
Sa unang laray sa imong pamalibad
Dihang gisuwayan nakog pamugsay
Ang managsilingang kahapdos sa
Tigsong libaong sa imong dughan
Mikalit lang kag lugnot: daman? salimuang?
Matod mo: dili pa panahon sa tingpupo—
Kadtoy sinugdan sa imong kasuko.
Nganong pasaksihan pa
Man nato sa nagpangurog
Nga pagkalawat sa misa ni Padre Dimas
Kun sa tamla sa kubalong pag-uyon
Sa mga talinggatos
Kanang imong paghatag sa perlas?
Ibabaw sa siklat sa panganod,
Walay laing nagpanilap nga mata sa kahidlaw
Niining ritwal, walay gimbuhaton ang habuhabo
Pasagding duawon nila ang namahulayng binhi
Sa banwang pagbati sa mga linuiban.
Kay ako andam nang manubag sa sukot
Sa init ug ulan—
Pasagdan natong magdaghong
Ang tigpanday og sermon
Uban sa mga kantora sa kamanggahan
Nga makig-asoyay sa mga gangis.
Dili kasubhan sa nagkayong bugan
Ang impiyerno sa akong gininhawa
Unsay labot nila sa paghakop
Nako sa gililong sa imong paa?
Walay kinutoban ang paghawid
Nimo sa akong kamot
Samtang kita nag-ubog
Sa tagahawak nga aso
Samtang ikaw nanghimulso
Sa luhagang anino sa akong mga tudlo.
Maayo pag ipakasama lang nako
Nga ako, kintahay, kaihion
Unya sayon rang ibanlas sa kanal
Ianod kuyog sa pilit-pilit nga
Tisyu sa imburnal
Ipabanlas sa hakog nga kahingawa
Sa mga payag sa Junquera
O kaha ipaawas ra sa kabugnaw
Sa buwa sa serbesa
Maayo pag sa pangpang mo ako gihagbong
Kay sa mag-antos lang sa kasakit sa pus-on.
bay tomas
2/01/2008
Kapintas
Sayop nga pagtuo nilibkas,
Sa hunahuna dili na mapapas,
Kay mubo ra man tawn og agpas,
Gituohan nga kini ray makaluwas.
Sa mga sudya di makalingkawas,
Dunay umaabot nga kapakyas,
Mag-iyahay na lang og layas,
Wala nay mahikay nga lab-as.
O, Haring Gangis, dawata among balikas,
Kay imo mang gi-ingon-ingon kining lawas,
Unsa man intawon ang imong giapas,
nga kini buhilaman mawatas-watas,
Agwantahon na lang ang panghingutas,
Bisag kining dughan hapit na mapikas,
Kay sugo sa hari walay pu-as,
Asod-asod hangtud nga malugnas.
Hala, hinay-hinay na lang og kamas,
Hurot na ang gahom nga giwaldas,
Kanhi-ay nga kaharuhay naimpas.
tagsa-tagsa na lang kita og kaskas.
Jesse
Sa hunahuna dili na mapapas,
Kay mubo ra man tawn og agpas,
Gituohan nga kini ray makaluwas.
Sa mga sudya di makalingkawas,
Dunay umaabot nga kapakyas,
Mag-iyahay na lang og layas,
Wala nay mahikay nga lab-as.
O, Haring Gangis, dawata among balikas,
Kay imo mang gi-ingon-ingon kining lawas,
Unsa man intawon ang imong giapas,
nga kini buhilaman mawatas-watas,
Agwantahon na lang ang panghingutas,
Bisag kining dughan hapit na mapikas,
Kay sugo sa hari walay pu-as,
Asod-asod hangtud nga malugnas.
Hala, hinay-hinay na lang og kamas,
Hurot na ang gahom nga giwaldas,
Kanhi-ay nga kaharuhay naimpas.
tagsa-tagsa na lang kita og kaskas.
Jesse
Walay Pulos
Ngano man gyud ipamugos,
Dili man unta kini molahos,
Gani kulang pag porlomenos,
Duna man kahay niburos.
Hahay, Morag nangahilos,
Bahala na lang og mag-ulhos-ulhos,
Kining mga Tambaloslos,
Lagi kanato naka menos.
Anus-a man kini matapos,
Ang mga sagubangong pag-antos,
Sige na ba lang ta og dailos,
Dili na man ni nato mahipos.
Bisan ipadangat pas kaliboan kagastos,
Sa hangin lang ipospos,
Kay lagi ang hunahuna sa hari bug-os,
Di na makakuhag kahapsay nga tim-os.
Jesse
Dili man unta kini molahos,
Gani kulang pag porlomenos,
Duna man kahay niburos.
Hahay, Morag nangahilos,
Bahala na lang og mag-ulhos-ulhos,
Kining mga Tambaloslos,
Lagi kanato naka menos.
Anus-a man kini matapos,
Ang mga sagubangong pag-antos,
Sige na ba lang ta og dailos,
Dili na man ni nato mahipos.
Bisan ipadangat pas kaliboan kagastos,
Sa hangin lang ipospos,
Kay lagi ang hunahuna sa hari bug-os,
Di na makakuhag kahapsay nga tim-os.
Jesse
1/31/2008
Ang Dukot Midukot
Ang Dukot Midukot
Gikutkot, gikumot, gisimhot,
Ug gitulon ang humokong kagubkob
Mitapot sa kamot ang kahumot
Sa kahiladman di maibot
Di ko buot mohisgot og dukot
Apan daw midukot sa panimuot.
Miungot nga kahimuot
Gapangalot,gapanglugnot.
Akoy
2007.12.13
Gikutkot, gikumot, gisimhot,
Ug gitulon ang humokong kagubkob
Mitapot sa kamot ang kahumot
Sa kahiladman di maibot
Di ko buot mohisgot og dukot
Apan daw midukot sa panimuot.
Miungot nga kahimuot
Gapangalot,gapanglugnot.
Akoy
2007.12.13
Baw
Bitaw.Maligo aron dili mabisto ang baho.
Kay maulaw sa kaugalingong alisngaw
Masimhotan unya sa uban.
Nga unta ginamos ug patis man ang kinaham.
Kay lagi naa ang lami sa baho. Bitaw
Simhot ra god sa kuan.
Bawo nimo oy!
Akoy
2008.01.09
Kay maulaw sa kaugalingong alisngaw
Masimhotan unya sa uban.
Nga unta ginamos ug patis man ang kinaham.
Kay lagi naa ang lami sa baho. Bitaw
Simhot ra god sa kuan.
Bawo nimo oy!
Akoy
2008.01.09
Tagulilong Sa kilomkilom
Igmat
Matang hait
Tadlas sa kahilom sa kilomkilom.
Kawras
Kukong talinis
Sa gapakarong-ingnong nawong.
Asdang
Bangkilang bangis
Lagbas sa ngabil sa kamatayon.
Lingkawas
Ihalas nga linalang
Sa suok sa pagkaulipon.
Akoy
2007.12.21
Matang hait
Tadlas sa kahilom sa kilomkilom.
Kawras
Kukong talinis
Sa gapakarong-ingnong nawong.
Asdang
Bangkilang bangis
Lagbas sa ngabil sa kamatayon.
Lingkawas
Ihalas nga linalang
Sa suok sa pagkaulipon.
Akoy
2007.12.21
Pansit
Dili unta ko
Magpakasakit karon
Apan naigo ko sa sip-on.
Mosigop unta kog sabaw
Apan pansit man ang tan-aw
sa kusinera sa akong hitsura.
Wala untay magaray karon
Apan kalit mitumaw ang
Malumong mga mata
Sa imong nawong
Ibabaw niining
Yahong sa
Pansit.
Akoy
2007.12.28
Magpakasakit karon
Apan naigo ko sa sip-on.
Mosigop unta kog sabaw
Apan pansit man ang tan-aw
sa kusinera sa akong hitsura.
Wala untay magaray karon
Apan kalit mitumaw ang
Malumong mga mata
Sa imong nawong
Ibabaw niining
Yahong sa
Pansit.
Akoy
2007.12.28
Subscribe to:
Posts
(
Atom
)