ang kaugalingon

ang gugma dili ngipon nga
naglaray
ang dalan paingon sa imong
kasingkasing
mapiit ang kabaw,

sahay mas malipayon pa
ang pangag
mas bulahan ang walay
nahot

ang kaugalingon dili usa ka
pulong lamang
dili dali ispilingon
gusto ni apan dili kuhaon
gikuha apan dili hiposon

nanghambong nga gawasnon
apan nganong di man lagi malipayon?
wa na gani kabalo kon unsay unhon
apan nganong lisod man gihapon?

gihigugma ko ikaw apan dili ta
mag-ipon
kuyog tang duha hangtod sa kahangtoran
diha sa dili nato kapalaran

ok?

karong buntaga
nalipay ko.

bisag dunay nagpahungaw
sa iyang mga 
labad, nalipay gihapon ko

ako siyang giingnan
kanang mga labad gikan ka na
sa demonyo
ayaw atimana

unya dapit manglaag ta
adto tas kahayag
atong lantawon ang mga 
nindot ning atong kalibotan
atong tilawan ang mga lami
atong ubanon ang ubang
malipayong tawo dinhing
dapita

dili gusto ni Lord nga 
magsubo ta kay siya ang Kalipay, ang Gugma
ang Kalinaw ang Paglaum

maong karong buntaga 
naglipay na ming duha
wala nagpadala sa mga problema

sagdi lang
paabot lang
kay ug dili atimanon
mapul-an ra kanang problemaha
molayas
mangitag ganahan nga
mohigugma kaniya

ang atong hunahuna para lang kini
sa kalipay
kay ang panahon nagkagamay
nagkamubo
maong dili gyod nato
usikan.

ang relasyon nato sa dios

ang relasyon nato 
sa dios dili kaayo dayag

sa mas nahibalo, dili kaayo
kini makita

wala didto sa simbahan
ang libro
atoa sa lapokon nga dalan
gibasa sa ulan

dili man god ang paghidhid
sa atong palad sa
mga debulto didto sa kilid
sa hospital diin ang imong
gimahal nagtinga
nag-ung-ong diha sa 
pultahan sa kamatayon

ang atong pakigsandurot sa
dios dili sa dios
atua sa mas mubog lupad
pa kanato

tigmi nga pag-amuma
bikil sa matag hugna
hadlok nga mga oras
matag minuto kabalaka.

ang kalinaw anaa ra sa
sulod sa kasingkasing
samtang ang tudlo samdan
nahumol sa asin ug suka
mapahiyomon sa pagtakdol
sa bulan

gisulat mo ang dili tinood

dunay papel nga gihatag
ang kapalaran
blanko kini sama sa
puti nga balas sa
baybayon

gihatagan ka ug lapis
sagtog tahal

"isulat dinhi kon unsa
ka? unsa ang imong gusto?"

gihawiran mo ang lapis
duna kay gustong isulat
kanang tinood

kon unsa ka
ug unsa ang imong gusto

hagbay mo rang
nahibaw-an ang tanan
gamay ka pa
nasayod ka na kon unsa ka
ug unsay imong gusto

kon isulat mo ang tinood
kon unsa ka
ang papel nga blanko mahimong
kasagbotan
unya mahimong usa ka dakong
lasang
nga sa kadako
maglibog ka kon asa ka paingon
unya mawala ka
ug dili ka na makatultol sa imong
paulianan

kon isulat nimo ang tinood nimong
gusto
ang lapis mahimong usa ka
bitin nga hait kaayog ngipon
unya lala kaayo
ug venom

kon motinood kag sulat sa imong
tubag kon unsa ka
ug unsa gayod ang imong gusto
mapaakan ka sa bitin
unya matunok ka sa kasagbotan
moabot ang mino sa
lasang

busa sa kataposan gisulat mo
ang dili tinood

sa usa ka pagsugod pag-usab

sa kanunay gihunahuna niya
ang pagbiya

lahi na man god kaayo ang
plastada sa mga butang didto
sa pinuy-anan

naglisod ka na ug pangita sa
tualya, sa kabo, sa plato, ang
tinidor ug kutsara gibulag na
hait na kaayo ang kutsilyo apan
wala ang karneng baboy nga
hiwaonon

ang gihunahuna mao ang kanus-a
ug asa kaha ang sunod nga
hugna sa usa ka bag-ong kaugalingon


wala man god gihapon naulii ang
samdan nga kasingkasing
giputos gihapon kini sa puti nga
panapton
unya nagtulo ang dugo didto sa
salog nga balason

gidamgo mo ang sudlonon nga
luna didto sa ilalom sa kakahoyan
didto sa suok diin ang kahayag 
nasala sa mga dahon

gamay lang nga balay nga gialirongan
sa mga buwak
sa kilid ang dagayday sa sapa ang
tingog sa mga gangis niining
dugay pa mawala nga ting-init

nindot ang paglaom nga puhon ikaw
makalingkawas na niining tanan
niadtong adlaw nga ikaw magsugod
na usab diha sa pagpanghayhay sa
bag-ong nilabhan.

ang pagbiya

mahimo baya
ang duha ka tawo 
magtapad
apan walay buhaton
manglantaw lang
sa unahan

mahimo usab nga silang
duha magdulog
apan walay buhaton
gawas lamang sa
pagkatulog

apan dili sila mahimong
magdugay
duna man goy kataposan
ang paglantaw
sama usab sa katulogon
matapos kini kon
moabot na ang kabuntagon
unya laay na kaayo
ang katulogon

ang atong gikahadlokan nga
kita magmata sa usa ka
bag-ong adlaw
nga makamao na nga
mogamit sa laing mga tiil

magbulag ang dalan
diha na sa pagbiya ang
bag-ong kinaadman

ang anino

kanunayng nagpahipi ang
anino

gustong mahimong
sama nimo

tawo ka, lawas, init
kon hikapon mokirigkig

ikaw milantaw sa 
anino, nalooy

"gusto nakong ihatag 
kanimo ang akong lawas"

miyango ang anino.

"unsa man pod kaha
ang imong mahimo?"

midugang ug yango
daghan nga ngayo
nga morag miingon
nga daghan kaayo

"ako gani nga lawas
na, wala may nahimo"

nawala ang anino
nangitag laing kamaong
mosaad.

ang makalood hunahunaon

makalood

adtong buhi pa
siya
nangayog kwarta
wa nimo
hatagi
gikasab-an pa
dalang
bugaw nga morag
langaw

karong patay na siya

nag post, " we miss you"
rest in peace.

sa akong pagpakahilom

wa man ugaling
 ako
misupak
apan sa tinood
 lang
wa sab ko kauyon
sa imong 
gibuhat

kon ugma
 mabalitaan
ko
 sa radyo
o sa pamantalaan 
nga
ikaw mihay-ad
nas dalan
dapit sa 
tugpahanan
sa 
uwak
 
buak 
ang ulo
nagpasad ang utok
mibanaw
 ang daghang 
dugo
bisan 
ug sa sulod
sa lawak moiyak
 ko
apan mora sa
 gihapon
ning atong panahon 
karon
sa ting-ulan
unya lapok kaayo
ang dalan
unya danlog
ang kabungtoran
 
wala gihapon 
silay
madungog gikan
kanako

dili matuyo
 nga 
mapaakan
ko ang akong 
dila
magdugo ang akong
 ngabil
mapodpod ang
 akong
usa
 ka ngipon
apan 
bisan kanus-a
wala gihapon
 kamoy
madungog gikan 
kanako

sa atong panahon

sa dihang 

nagbayang magiliw

bisag

mikuyog kas

kanta

wala ka nay

gibati pa.

kapalaran

giambakan mo ang
labat nga alambre
milanding ka sa
sa nag-ugdo nga tae

katulgan lang usa

katulgan ko na 
lang kini,
walay pulos ang
pagsulay
ang gimok sa
hubad 
hinay pas
anay.

katulgan ko kini
wad-on ko ang
damgo.

ang paglaom naa
sa pagmata
sa pamasin nga
mas nindot ang
miabot unya
ang kauhaw ug
kagutom
sa dayon hikalimtan.

usa ka makasasala

kon nakit-an ta kang
nag-inosara sa kilid sa bentana

kon nadungog nako ang imong
pangagho nga milayat sa rehas

kon nalooy ko nimong mibakho
unya miduol ko nimo  aron

paghatag sa akong pagduyog
unya mitunol ko nimo sa akong

kamot dala ang usa ka baso
nga puno sa bugnaw nga tubig

dili buot ipasabot nga ako
naibog nimo unya ako imo dayong

hukman nga usa ka mabudhion,
sa katilingban makasasala.

ang pag-inosara

matun-an mo ra ang
kaanindot sa pag-inosara

mabantayan mo na ang
kaanyag sa kinaiyahan

mabati mo ang paglupad sa
pako sa salampati

ang ungad sa simod sa 
malipayon nga anay

ang pagkatulog sa itoy
tupad sa iyang inahan

ang panaw sa dahon diha
sa  sulog sa sapa sa kahilom

kasakit

ang mga lingkoranan usahay
sa atong nataran
dili magterno

ang kolor sa kaulag lahi sa
kaputli. Dili tanang kaputli puti.
dili tanang pula gugma.

didto sa unahan kiwa kaayo ang
gugma nga mitupad sa pinugngan nga
kakiat. Dili kaayo makita ang
kalainan.

ang atong center table
mao ang unta dili tang tanan maulawan.

butangan natog bulak sa atong 
pagkaotot-otot 
at least dunay buwak bisag
nanimaho na kitang
piot-piot sa atong kaplastik.

orocan ang atong gigikanan.
pananglitan naa si tisay nga kusog kaayo
manaway 
apan kwidaw kon makagakos ug  makahalok
sa matadero kon walay naglantaw
morag
siya ang alimatok sa bagtak ni 
itak.

sagdi lang. moabot ra gihapon ang engrandeng
hugyaw. Naay imo naay ako. 
unya walay manaway walay mamadlong.

sagdi lang, solo na nato ang mga adlaw,
ang tanang oras. paaboton lang nato.

bahalag tiguwang na ta. bahalag di na maukab
ang atong mga ngabil alang sa kinalamiang
halok sa kinaoyokang kibot sa atong
kinot, bisag ang mogawas mao na lang
ang kinataposang igit sa mga kurit sa atong
tinipigang kasakit.

gender sensitivity

miingon ang t-bird,
piling niya, kon tagaan
siyag usa ka basong tubig
diha sa party,
crush na siya,

tsk tsk, dili baya.
dili tanang baye crush sa
tibo
nagmalasakit lang
kawawa naman,

lisod gyod ang stereo
typing. ingon ka, dili siya
bayot kay
kadtong nagdulog mo
wala baya niya
hikapa imong itlog

tsk tsk sayop ka
dili lang gyod ka gwapo.
o bisan gwapo ibutang ta,
dili ra gyod ka 
bug-at diha sa iyang 
kasingkasing nga
nagkiaykiay sa biga nga
dili para imo

kadtong halhag ug ngipon
dagkong bugas-bugas
walay pul-ong ang bungot
kalkag ug buhok
bahog baba
maoy iyang dios

kadtong security guard
nga dunay totoy palihog ayaw igna
ug hoy doy aw
day.

ayaw pagpakaulaw

pag-ampo
nga unta dili ka itugyan
sa panulay

kahinumdom ka 
kaniadto didto sa north hospital
pula pa ang imong ngabil 
unya nanigarilyo ka
sa atubangan sa atong inahan
nga gihilantan?

sakto ang mga katigulangan
nga sa atong matag sayop
nga umaabot
unta dili ka magpakaulaw

ang pagtilaw sa dugo sa usa ka dila

si tatay kwadrado ug apapangig.
si lolo sab.

ako dili kapanghimakak ani.
nakasunod ko.

kwadrado sab ang akong 
apapangig.

kon masuko sila, morag ang
kalibotan nagplantsa ug habol

nga sundang. sakit sa dunggan
ang kanaas.

silang tanan, kon pangutan-on,
wa kaila ug balak.

o nakaila man ipaagi ang tubag
sa mga tanghaga.

"nia na pod ang bag-ong sastre
nga ginganlag tiago nga mikastigo
ni conchay!"

kanunayng hait ang sundang sa
kusina. Walay sakuban.

kaging ang mga tinap-an, asgad
ang inun-onang palotpot.

dili ko sama nila. Kon masuko ko
moadto kos sulod sa langob.

mamati ko sa pagkahulog sa
tulo sa tubig. Gisapopo nako

ang mga gamot sa kahoy. 
Ang awit sa tamboboan.

Ngitngit sa sulod labi na
sa layo. Nagsubay dinhing dapita
ang pula nga tubig.

dili ka motoo nga pula.
 Nangutana ka 
giunsa ba kini pagtan-aw sa
mata diha sa tumang kangitngit?


kon nasayod ka lamang
akong dila ang magtug-an kanako.

kamao kining motilaw sa kaasgad.
labi na ang dugo gikan sa utok.

sa imong impyerno

sa pag-abot nimo
gilibot sa imong mata ang
kadak-on ug kalapdon sa balay

mga lingkoranan nga tugas nga karaan
gasinawsinaw sa matag-adlaw gitrapohan
sa hagdanan pasaka sa ikaduhang undana
sa lamesa nga puno sa pagkaon
abi mo ug mao na kadtong tanan

apan sayop ka, buang ang namuyo
sa maong balay
ang tiguwang nga babaye nga inahan
kuno kadto nagkaon ug tanod
ang igsoon lalaki nagdula sa gabas ug
martilyo siging gidokdok ug tabas
adtong gabok nga kahoy dapit
sa kusina

kadtong babaye nga imong gikaibgan
dili kasugakod ug sugilon kon unsay
nahitabo niadtong gamay pa siya samtang
gasulirat ang iyang mata sa dihang ang
iyang ig-agaw nga lalake nga taas ug barog
dunay gisuksok sa iyang alingagngag.

nakasakay ka na sa sakayang buslot.
matag adlaw gitapakan mo ang buslot
unya karong tuiga mao na ang ikadisinuybe
ka tuig sa imong tinipigang kabuang.

pit senyor, pit senyor walay hunong ang
imong pagsyagit didto sa tungatunga sa lawod
sa kalayo sa imong impyerno.

dili ko motoo nimo

motoo ko nga nagkasakay mo ni
fidel castro sa elevator.

di ko motoo nga dunay elevator.
nga tua ka. nga misakay ka.

motoo ko nga atua si fidel castro.
bisag ganig si rudy duterte too ko gihapon.

apan di ko motoo nga dunay cal. 45
diha sa lamesa diin ang pandesal

nakighilawas sa butter ug strawberry jam.
too kos jam. apan dili sa strawberry.

too ko nga si delima babaye. naa si dayan.
apan dili ko motoo nga tinood ang video.

too kog negro. antipara. tiil nga nagbilangkad.
kiyod kiyod. hapyod hapyod. 

too ko nga dako na gayod ang palasyo
sa shabu. Ang pusil. too ko ana.

pero kon ikaw akong tuhuan, 
dili ko motoo ana. too ko nako.

walhon ko kaniadto. kapoy ang too.
sakit akong patay nga kuko.

kandiison ko sama sa akong lubot.
too ko ani. dili gihapon ko motoo nimo.

paghilom

sakto na kanako
ang dagat
diha sa tingbagyo
ang mga balod
ang pag-awas
ang lunop
ang pagbalikbalik
ang kusog nga hangin
ang balay nga 
nahaw-as ang bata nga
nawala
ang nanay nga naghilak
ang tatay nga walay nahimo
ang manghod nga nagsugod na
usab pagdula 
balik didto sa nataran dapit
sa taboan

domingo karon
daghang tawo daghang baligya
lapok ang dalan
kusog ang ulan

sakto na 
palihog. bisag usa ka pulong gikan nimo.
ayaw.

ang dili angayan kanato dinhi

kaingon ka
galawod man ang
iyang biga
gustong ang tanang
barko ang tanang
katig
timon, bugsay
iyahon

dili siya sa atong
kalibotan
diri sa lama sa atong
bunga ning
mam-on sulod sa
atong mga kaikag
paglihay
pakighimamat diha
sa mga sugilanon
sa atong mga
pag-antos

bisan sa atong paglingkod
gitul-id nato ang atong 
mga bukog
han-ay ang kamot
sama sa atong 
gisulti

dili siya taga dinhi
diri sa batoon tang dalan
sa nataran tang
balas
sa bungtod tang kamaong
mohalok sa adlaw
sa saktong panahon

ingon ta ang mga balod
nga siya kuhaon na
unta dili na siya
ibalik pa.

usa ra ang pultahan

ang gugma
sama kini sa balay.

sahay ang suga
sa kusina
mabuntagan 
wala makahinumdom
ug palong diha
sa kadangag ug
kausikan

daghang bentana
gani sahay walo

samokan ra ko
kaayo moingon nimo
nga kining
balaya ang nindot

usa ra man god
ang iyang pultahan

ang tag-iya sa trono

lisod na ang
kabag-ohan karon,
bisan gani sa imong
tutok, mora na mag
imo na siyang 
gipatay.

ikaw ang sakto
sa tanang sakto.
wala nay katungod
ang uban pagsulod
aron pagtudlo
basin sayop ang
nahawiran sa imong
kamot.

putol man ang usa
nimo ka tudlo.
midako gamay ang
imong tiyan
nanambo ang imong
pusod.

kinahanglang 
magsige kog pangutana
kay dili ka
man motingog.

ang imong tudlo
nga gitangtangan nimog
singsing
siging hapyod sa imong
taas nga bungot.

kuhaon na ang
mga katungod sa
dagko kaayog
sala sa katilingban.

ikaw ang maghusga
kinsa ang mga
sad-an
kon kinsa ang 
mamatay
ang patyon sunod
ugma

sa tinood lang
nanglimbawot gayod
ang akong
balahibo.
ang kalisang misilaob
nasunog ko

aron maundang na
ang tanan
migawas ko
nangita sa hangin
nga mopalong
sa tubig nga 
gamhanan

wala ka man gani
nangutana kon
asa na ako paingon
kon duna ba akoy
sakyan
kon asa ko mopauli
kon kinsa ang akong
kuyog

lahi na ang
hari, ang gibutang sa
katawhan

siya na ang mokaon
karon ug
unod sa tawo
ang moinom sa
ilang dugo

mikagot ang iyang
ngipon
mikurog ang iyang
apapangig sa kapungot

"dili pa igo kining
tanan
alang sa kabag-ohan

kiting pa lang
kulang pa ang dugo nga
ibawnas sa mantsa
sa daang katilingban


makalilisang
makalilisang gayod
ang gipili
unya sa hinayhinay
mapapas na ang tingog
mohanap ang
kalibotan
wala na ang langit

moabri ang pultahan
sa impyerno
mosayaw ang mga
tag-iya sa trono

ang mga kamatooran

nagpakita ug duha ka nawong
dayon gidugangan pa gayod
hangtod nga napuno ug daghang
nawong ang gamayng lawak sa
kangitngit diin ang ilang giingon
nga kamatooran mitago, giayog
tuok, sahay papahulayon, dayon
sagpaon na usab, unya sa dihang
gipasiga ang suga, gihadlok, nga
kon dili mopahiyom, o magpaka-
aron-ingon nga malipayon, 
padayonan na gyod ug patay.

ambot lang

kasagaran sa imong tubag
sa akong mga pangutana
kana gayong "ambot lang"

daghan ka kaayo niana

akong nabantayan nga
matag hatag ko sa pangutana
mohunong ka makadyot
mohangad sa langit dayon
ug balik ug lantaw kanako
dayog ingon :ambot lang
wala gayod ako masayod 
niana"

gidaghanan nako ang 
akong mga pangutana
sama sa kadaghan sa
imong ambot lang

wala na ang pangilabot diha
 sa mga nag-alirong
kanimo, usa ako sa imong
mga nakita ug nadungog apan
wala kay nadungog ug nakita

kamao sab ko bahin niana

kon unsa may dangatan
sama sa imong gihimo
sayran taka nga kon adunay
mangutana awaton ko usab
ang imong tubag: ambot lang.

alang kang dodong ambros

bisan kanus-a
dili gayod kita
managsama
bisan sa gagmay
pa kita
diha sa usa ka balay
sa managsamang
ginikanan

wala ko kahinumdom
nga managsama ang
atong pagtagna kabahin
sa panagkita sa
kasili ug luwag

nauna ko nimo
ug kanunay gayod akong
mag-una
subay sa agianan sa 
akong kapalaran

kon moabot na gani
ang panahon sa
pagsubo
ayaw ako padungga nianang
imong bakho

wala na akoy pagsalig
sa luha
wa na usab ako mitoo anang
kunuhay kaguol
sa mga nangabilin

mas daghan ang imong
mga gamot
kabalo ko nga dili ka na
usab
maparog sa nagpahipi
nga malditong hangin

ang pispis nga tamsi

ang pispis nga
tamsi
nahulog gikan
sa salag
sa punoan sa
labong nga
kawayan

didto sa ubos 
diha sa yuta sa
balilihan
nag-ambak-ambak
kini 

gilantaw lang 
nako
gibati kog kalooy
ug nganong wala
pa kini kaha
nakahibalo sa gahom
sa pako
nga anaa na kaniyang
daan

ang iro nga hinuktan

kon ang akong
kaanindot mag-alagad
sa akong
pagsunod sa imong mga
gusto
pasayloa na lang kong
daan
nga mas himoon ko
na nga mas bililhon ang
akong kalaksot

mag-unsa ba ang akong
kaambongan kon mora ra
ko nimog iro nga
hinoktan?

mohon

gilubong mo ang
mohon sa 
usa ka utlanan

dili mo na pabalikon
ang nangagi
kay lagi kausa ra kuno
tumban ang
sulog sa tubig didto
sa Malala

daghan baya ang mga
utlanan
aduna say laing mga
mohon sa unahan

siya usab naghimog laing
labat
nga inig human niyag
ambak
dili na usab niya bakwion
ang timon nga
kawayan

ambot ba nganong kitang
tanan
nag-ampo man sa mga 
utlanan
naghalad man ug mga buwak
sa mga labat nga
puthaw?

kon mahulog na gani ang dahon

kon mahulog na ang dahon
nagpabilin ang sanga diha sa
pagsalig nga aduna na usay 
laing dahon motubo 
puhon,

ang kinaiyahan man god 
kamaong mohulip sa mga
nangawala, 
mobalik sa nawad-an,
aron ang kinabuhi padayon
diha sa pagbuswak